geschiedenis goede voornemens oud en nieuw

Sinds wanneer maken we goede voornemens?

Elk jaar is het rond de jaarwisseling weer raak: goede voornemens worden uitgesproken. Veel mensen beloven zichzelf te stoppen met roken, minder vlees te eten of toch maar dat sportschoolabonnement af te sluiten. Anderen vinden het onzin om juist op 1 januari te beginnen met het beteren van je leven. De traditie van goede voornemens bestaat al lang. Maar sinds wanneer doen we dit nu echt?

Babylonië

De traditie gaat al terug naar de Oudheid. De Babyloniërs waren zo’n 4000 jaar geleden één van de eerste culturen die het begin van een nieuw jaar vierden. De Oude Egyptenaren deden dit ook al in een viering die Wepet Renpet heette, maar binnen deze traditie was er geen sprake van goede voornemens, of iets wat daarop leek. Bij de Babyloniërs wel. Zij vierden het begin van het nieuwe jaar echter niet in januari, maar tegen het begin van de lente, toen de nieuwe gewassen geplant werden. Tijdens Akitu, een religieus festival, werd er een nieuw koning gekroond of werd er trouw gezworen aan de heersende vorst. Ze maakten een aantal beloftes aan de goden, zoals de belofte dat schulden betaald zouden worden. Dit was een soort voorloper van het goede voornemen. Er werd geloofd dat de goden de Babyloniërs goed zouden behandelen als de beloftes niet gebroken werden.

Het Romeinse Rijk

Een paar duizend jaar verder zien we een soortgelijk fenomeen bij de Romeinen. Julius Caesar voerde hier in het jaar 45 na Christus de Juliaanse kalender in en stelde 1 januari als eerste dag van het nieuwe jaar in. Januari had een speciale betekenis voor de Romeinen, want de god naar wie de maand vernoemd was, Janus, was de god van doorgangen en van een nieuw begin. De Romeinen geloofden dat Janus, die traditioneel afgebeeld werd met twee gezichten, symbolisch terugkeek naar het vorige jaar en vooruit keek naar het nieuwe jaar. Daarom brachten ze hem offers en beloofden ze hem zich goed te gedragen.

Christelijke traditie

In het vroege christendom kwam het nieuwe jaar symbool te staan als een tijd waarin nagedacht werd over de zonden die men begaan had. Daarmee samen kwam de belofte om je gewoontes en handelingen te beteren in de toekomst: het nieuwe jaar. Volgens sommige verhalen zouden middeleeuwse ridders aan het eind van het jaar hun eed van ridderlijkheid hernieuwen, door hun handen tijdens een kerstdiner op een levende of geroosterde pauw te leggen. De exacte oorsprong van de mythe is echter onduidelijk en het is de vraag of dit ritueel daadwerkelijk te maken had met het nieuwe jaar. Pauwen werden in de middeleeuwen namelijk over het algemeen gezien als nobele vogels die symbool stonden voor ridderlijkheid. Het kan dus ook zijn dat de peacock vow veel vaker plaatsvond dan alleen rond de jaarwisseling. In de 18e eeuw creëerde de Engelse geestelijke John Wesley de Covenant Renewal Service, die gehouden werd op oudjaarsavond of soms op nieuwjaarsdag. Tijdens de avonddienst werd de bijbel gelezen en werden er liederen gezongen en in de loop der tijd werden er ook beloftes gedaan voor het nieuwe jaar.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Spot

Al in de 19e eeuw werd de spot gedreven met goede voornemens. Een verslaggever van een krant uit Boston schreef in 1813: “Ik geloof dat er veel mensen zijn die de hele decembermaand zonden begaan, met een serieuze vastberadenheid om het nieuwe jaar met goede voornemens en goed gedrag te beginnen, en overtuigd zijn dat hun eerdere zonden daardoor kwijtgescholden worden.” De goede voornemens zouden gebruikt worden als een excuus om zich voorafgaand aan het nieuwe jaar losbandig te gedragen.

Een seculiere gewoonte

Tegenwoordig hebben goede voornemens nog maar weinig te maken met religie. Er worden niet langer beloftes gedaan aan de goden, maar juist aan jezelf. De voornemens zijn minder gericht op spirituele zaken, maar vaak op het stoppen met slechte gewoontes of het oppakken van goede gewoontes. Niet iedereen slaagt er in om de voornemens het hele jaar of zelfs langer vol te houden. Goede voornemens worden daarom niet door iedereen als even effectief of noodzakelijk gezien.

Meer weten over tradities tijdens oud en nieuw? Je leest het in ons oud en nieuw dossier!