Waarom zingen we ‘van Duitsen bloed’?

‘Wilhelmus van Nassouwe, ben ik van Duitsen bloed’: zo luidt de eerste regel van het Nederlandse volkslied. Het lijkt op het eerste oog een on-Nederlandse zin in een lied dat juist symbool zou moeten staan voor Nederland. Waarom wordt er dan gezongen dat ‘we’ van Duits bloed zijn?

Het Wilhelmus is een van de oudste volksliederen ter wereld. Volgens het Guinness Book of Records is de muziek van het Wilhelmus zelfs het oudste nog in gebruik zijnde volkslied. De tekst en muziek zijn geschreven aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog rond 1570. Het lied is een zogenaamd acrostichon waarbij de eerste letters van de vijftien coupletten samen ‘Willem van Nassov’ vormen. De muziek van het volkslied is afkomstig van een Frans marslied genaamd ‘Chartres’. Hoewel het Wilhelmus al rond 1570 werd geschreven werd het pas officieel het volkslied in 1932.

Het Wilhelmus werd in eerste instantie gebruikt als een geuzenlied. Dat wordt aangenomen omdat het lied in veel geuzenliedboeken terecht is gekomen. De tekst werd geschreven op een manier alsof het door Willem van Oranje werd gezongen. Inhoudelijk gaat de tekst over de tweestrijd van de vader des vaderlands; Enerzijds wilde Willem van Oranje de Spaanse koning trouw blijven, anderzijds wilde hij de Nederlanders bevrijden van de ‘tirannie’ van Alva en andere Spaanse bestuurders.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Duitsen bloed

Het lied was dus populair onder de opstandelingen uit de Nederlanden. Maar waar komt dat Duitsen bloed dan vandaan? Eenvoudig gezegd betekende Duitsch in de 16e en 17e eeuw ‘Nederlands’ in de grootste delen van het huidige Nederland. Het woord Nederlands ontstond pas eind 16e eeuw en werd nog niet in grote mate gebruikt, mede omdat de Nederlanden nog geen eenheidsstaat waren én ook nog nooit als geheel onafhankelijk waren geweest. Er kon om die reden dus ook niet gesproken van Nederlanders.

Toch kan het zijn dat het Duitsen bloed niet helemaal los staat van het huidige Duitsland. Willem van Oranje werd geboren in Dillenburg, dat toen in het Heilige Roomse Rijk lag en tegenwoordig in Duitsland. Dat rijk werd later ook wel het Heilige Rooms-Duitse Rijk genoemd. In perspectief van de huidige landsgrenzen had Willem van Oranje wel degelijk ‘Duits bloed’. Of zijn geboorteplaats een reden was voor het ‘Duitsen bloed’ in het Wilhelmus is echter twijfelachtig.

Diets of Duits

Na de Tweede Wereldoorlog is het een tijd populair geweest om in plaats van Duitsen bloed, Dietsen bloed te zingen. Dit vanwege de anti-Duitse gevoelens na de oorlog. Dietsen bloed zou dan ‘Nederlands bloed’ moeten betekenen. De keuze voor Diets of Dietsen was op zichzelf niet raar. De woorden Duits en Diets kennen dezelfde oorsprong en met Diets is ook de naam ook van de middeleeuwse voorgangers van de moderne Nederlandse taal.

Bronnen:

• Koninklijke Bibliotheek: Het Wilhelmus
• ONH: van Duitsen bloed
• OnzeTaal: Ben ik van Dietsen bloed