Poyais Scheme: Schotse zwendelaar verzon eigen land!
Net zoals eeuwen geleden maken oplichters onze maatschappij vandaag de dag (helaas) nog steeds onveilig. Tegenwoordig bedienen ze zich onder andere van phishing-mails en advertenties voor dubieuze investeringen om onoplettende burgers te bezwendelen. Geen van hun plannetjes kan echter tippen aan het negentiende-eeuwse ‘Poyais Scheme’. Hierbij kwam de Schotse Gregor MacGregor in 1822 met een wel heel spectaculaire truc om mensen geld afhandig te maken: hij verzon een compleet niet-bestaand land!
Gregor MacGregor
Voordat MacGregor met zijn oplichterstruc kwam, had hij al een roerig leven achter de rug. De in 1786 geboren Schot was op zijn zestiende bij het Britse leger gegaan. Hierbij diende hij tijdens de napoleontische oorlogen in Portugal en Spanje, voordat hij zich in 1810 uit het leger terugtrok. Twee jaar later vertrok MacGregor naar Zuid-Amerika, om te vechten tegen de Spanjaarden in de Venezolaanse onafhankelijkheidsoorlog.
Generaal blufte zich door het leven
MacGregor klom op tot generaal onder Simón Bolivar (de legendarische leider van de opstand) en trouwde ook met diens nicht. Dit had hij niet zozeer aan zijn militaire kwaliteiten te danken, maar eerder aan zijn talent voor zelfpromotie. MacGregor had een vlotte babbel en hing zijn (sterk aangedikte) overwinningen aan de grote klok. Na een serie minder geslaagde expedities met een privélegertje in de Caraïben, keerde hij in 1820 terug naar Groot-Brittannië. Eenmaal aan land gekomen had de avonturier een wel heel opzienbarende mededeling.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Benoemd tot ‘Cazique’ van Poyais
In Londen deelde MacGregor zijn verbaasde toehoorders namelijk mee dat hij de vorst van een Indianenstaat aan de kust van het huidige Honduras was geworden, genaamd Poyais. De in Poyais woonachtige Miskito-indianen zouden de Schotse avonturier tot hun Cazique (prins) hebben benoemd. Volgens MacGregor was zijn koninkrijk een waar paradijs: het zou vruchtbare grond hebben en rijk zijn aan goud en zilver. Bovendien hadden de Miskito’s een hoog ontwikkelde maatschappij opgezet: zo zouden ze een hoofdstad hebben (St. Joseph), een democratische regering, een bank en een goed werkende bureaucratie.
Op zoek naar kolonisten en investeerders
Er ontbrak slechts één ding in Poyais: genoeg bewoners om deze rijke grondstoffen te exploiteren. Daarom was MacGregor naar eigen zeggen naar zijn geboorteland teruggekeerd: om kolonisten voor zijn werven koninkrijk te werven. Verder zocht hij naar beleggers om staatsobligaties voor Poyais te kopen.
Hiervoor voerde MacGregor een uitgebreide promotiecampagne. Hij gaf interviews in de nationale kranten en publiceerde een boek over Poyais (Sketch of the Mosquito Shore). Daarnaast reisde MacGregor alle salons en diners van de Londense high society af om een investering in Poyais aan te bevelen. Om sceptische toehoorders te overtuigen, liet hij hierbij een serie officiële documenten zien, die zijn koningschap over Poyais zouden bewijzen. Ook bracht de Cazique de nationale vlag van zijn koninkrijk mee, evenals een kaart waarop de grenzen ervan stonden aangegeven. MacGregor was een charismatische spreker en wist de meeste van zijn toehoorders te overtuigen van het bestaan van Poyais.
In zijn promotiecampagne was hij bijna net zo effectief als een modern online marketing bureau. In totaal haalde MacGregor 200.000 pond aan staatsobligaties voor Poyais binnen. Daarnaast wist hij ongeveer 250 kolonisten te ronselen, die landbouwgrond voor 11 pond per acre konden kopen. Met twee schepen vertrokken ze in 1822 richting Midden-Amerika. Hun Cazique bleef echter in Groot Brittannië, om meer nieuwkomers te werven.
Poyais bleek niet te bestaan
Voor deze gretige kolonisten was er echter één probleem: Poyais bestond helemaal niet! MacGregor bezat wel wat grond in Honduras, maar dit was zeker geen koninkrijk. Tijdens een van zijn reizen had de Schotse avonturier namelijk een opperhoofd van de Miskito’s met whisky dronken gevoerd. Vervolgens overeedde hij de indianenleider om een strook land aan de Hondureses kust aan hem over te dragen. Het ging hier om een stuk onherbergzame jungle, die volslagen ongeschikt was voor menselijke bewoning. MacGregor had dit territorium vervolgens in Londen als Poyais gepresenteerd.
De rijke landbouwgrond, de goud- en zilvermijnen en de hoofdstad St. Joseph: MacGregor had het allemaal uit zijn duim gezogen. Samen met de nep-vlag en de vervalste documenten maakten al deze leugens deel uit van een gigantische zwendel, om goedgelovige beleggers en kolonisten geld af te troggelen. Deze oplichterstruc zou echter gruwelijke gevolgen hebben
Kolonisten aan hun lot overgelaten
De twee schepen met kolonisten voeren namelijk gewoon naar MacGregors territorium, waar ze alle passagiers in september 1822 aan land zetten, voordat ze weer snel vertrokken. In plaats van het door MacGregor geschetste paradijs, troffen ze een dicht oerwoud aan, met slechts drie bouwvallige indianenhutten. De kolonisten waren hier helemaal op zichzelf aangewezen om te overleven en besloten om in haastig gebouwde hutten op hulp te wachten. Maar hun voedselvoorraden bedierven en er brak malaria uit, waardoor ze massaal stierven. Pas is mei 1823 werden de ongelukkige slachtoffers gered door een toevallig passerend Brits schip. Tegen die tijd waren 180 van de 250 kolonisten overleden.
De dans ontsprongen
Nieuws verspreidde zich in die tijd nog langzaam, dus het duurde even voordat de omvang van MacGregors bedrog tot Groot-Brittannië doordrong. Toen in de herfst van 1823 de eerste overlevenden van Poyais terugkeerden, vluchtte de Cazique snel naar Frankrijk. Na een aantal mislukte pogingen om opnieuw investeerders voor Poyais te verwerven, keerde MacGregor in 1839 terug naar Venezuela. Zes jaar later overleed de Cazique van Poyais daar, zonder ooit voor een misdaad te zijn veroordeeld.
Bronnen:
Afbeeldingen:
- Afbeelding: Thomas Strangeways (pseudonym) [Public domain], via Wikimedia Commons
- Afbeelding: George Watson (†1837) [Public domain], via Wikimedia Commons
