Oplichterij is van alle tijden

Dat autofabrikanten met behulp van ‘sjoemelsoftware’ emissietesten beïnvloeden, is tegenwoordig geen groot nieuws meer. Toch worden nog steeds nieuwe gevallen van oplichting door autofabrikanten gevonden, zoals afgelopen week bij Daimler. Het gebruik van sjoemelsoftware is echter slechts één voorbeeld van oplichterij. Oplichterij is van alle tijden. Hier is een kleine greep uit de opmerkelijkste zwendelpraktijken in de geschiedenis.

De Praetoriaanse Garde brengt het keizerschap in veiling

Toen de Romeinse keizer Pertinax in 193 n.Chr. met behulp van de Praetoriaanse Garde aan de macht kwam, werd hij 87 dagen later door diezelfde Praetoriaanse Garde weer afgezet en vermoord. Vervolgens bedachten de Praetorianen een plan om grof geld te verdienen aan hun politieke invloed; ze brachten het keizerschap in veiling. Na meerdere biedingen door Pertinax’s schoonvader Titus Flavius Sulpicianus en de voormalige consul Didius Julianus, werd het keizerschap aan Julianus verkocht voor het astronomische bedrag van 25.000 sestertiën per soldaat – omgerekend naar nu zou dat in totaal zo’n 1 miljard dollar zijn.

Julianus heeft niet lang van zijn machtspositie kunnen genieten. Na drie maanden werd Didius Julianus weer afgezet door gouverneur Septimius Severus en nadien onthoofd. De Praetoriaanse Garde werd ontslagen, en de soldaten die Pertinax hadden vermoord werden zelf geëxecuteerd.

Ontwikkeling van Louisiana

In 1719 haalde de Schotse econoom John Law de Franse regering over om te investeren in aandelen van een ontwikkelingsplan in de Amerikaanse staat Louisiana, dat toen nog in Franse handen was. Omdat weinig mensen wisten hoe Louisiana er precies uitzag, kon Law de waarde van de aandelen flink opdrijven door de commerciële mogelijkheden van het gebied enorm te overdrijven.

Toen de speculatieve zeepbel rond het ontwikkelingsplan in 1720 uiteenbarstte, vermomde Law zich als bedelaar om de publieke verontwaardiging rond zijn oplichterij te overleven. Negen jaar later stierf Law berooid.

De Eiffeltoren wordt gesloopt

In 1925 las Victor Lustig in een Franse krant dat de Eiffeltoren last had van roest en achterstallig onderhoud, en dat veel Parijzenaren het liefst zagen dat de toren werd afgebroken. Lustig speelde hier op in door alle metaalhandelaren in de omgeving een aantal brieven te sturen waarin hij zich voordeed als de onderdirecteur van het Ministere de Postes et Telegraphes. Lustig beweerde dat hij van de overheid de opdracht had gekregen om de sloop van de Eiffeltoren te regelen, en dat de metaalhandelaren mochten bieden op de 7.000 ton schroot die de sloop op zou leveren.

Toen bleek dat geen enkele andere ambtenaar van het plan leek te weten, dreigde Lustig ontmaskerd te worden. Door echter te suggereren dat hij een corrupte ambtenaar was die de veiling voor het schroot op eigen houtje had opgezet, kon Lustig nog extra smeergeld binnenslepen. Al met al haalde Lustig ongeveer 200.000 dollar binnen met zijn zwendel, waarna hij naar de Verenigde Staten afreisde om zijn carrière als oplichter voort te zetten.

Handel met voorkennis

In 1986 had de Joods-Amerikaanse Ivan Frederick Boesky een fortuin vergaard via handel met voorkennis. Boesky gokte als effectenmakelaar op de overname van bedrijven, op basis van ‘inside information’ van bedrijfsfunctionarissen. Dit deed hij soms slechts enkele dagen voordat de bedrijfsovername publiekelijk bekend werd gemaakt.

Door zijn onzorgvuldigheid werd Boesky, die ruim 200 miljoen dollar had verdiend aan zijn illegale handelspraktijken, betrapt. Door een deal te sluiten met de U.S. Securities and Exchange Commission kreeg Boesky (slechts) 3,5 jaar gevangenisstraf en een boete van 100 miljoen dollar opgelegd. Boesky werd na twee jaar weer vrijgelaten, hoewel hem werd verboden om ooit nog met effecten te werken. Zijn verhaal vormde de aanleiding voor het maken van een film, Wall Street (1987), met Michael Douglas in de hoofdrol.

Leestip:

The Life and Times of Guglielmo Libri (1802-1869), scientist, scholar, journalist and thief – A nineteenth-century story
Auteur: P. Alessandra Maccioni-Ruju en Marco Mostert
ISBN: 9065503846
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €49,–

Bestel The Life and Times of Guglielmo Libri