Bloedbad van Katyn

Katyn 1943 – Duitse soldaten vinden ongeveer 3000 lijken in de bossen van het Russische dorp Katyn. Ze hebben hun Poolse identiteitspapieren nog bij zich. Later worden er nog eens duizenden lichamen gevonden. De gebeurtenis gaat de geschiedenisboeken in als het bloedbad bij Katyn. Dat de Duitsers in Katyn waren, had zo zijn redenen.

Vondst van de lijken in Katyn

In 1939 was tussen Duitsland en de Sovjet Unie het Molotov-Ribbentroppact gesloten. Beide staten beloofden elkaar niet te zullen aanvallen en in een geheime clausule werd afgesproken dat de Duitsers de ene helft van Polen zouden bezetten en dat de Sovjets de andere helft kregen. Toen Polen later dat jaar daadwerkelijk werd aangevallen door Duitsland en capituleerde, confisqueerden beide landen het voormalig Poolse grondgebied en begonnen ze aan het deporteren en te werk stellen van de Poolse bevolking. Toen Hitler in juni 1941 de Sovjet Unie aanviel en zo het pact tussen de landen verbrak, voegde de Sovjet Unie zich bij de geallieerden. Duitsland begon aan haar tweefronten oorlog en tijdens de opmars naar het oosten stuitten de nazi’s op de lijken in Katyn.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het bloedbad als nazi propagandamiddel

Ondanks dat de Tweede Wereldoorlog nog volop aan de gang was, werd er een internationale commissie in het leven geroepen die de lijken en graven moest onderzoeken. De onderzoekers waren er al snel over uit dat de slachting het werk was van de Sovjets en dat het incident in het voorjaar van 1940 had plaatsgevonden. De Duitsers gebruikten die informatie gedurende de oorlog als propagandamiddel in de bezette gebieden. Toen de Poolse premier in ballingschap, Władysław Sikorski de Sovjet Unie om opheldering vroeg, verbrak Stalin de banden met Polen. Sikorski kwam twee maanden later onder verdachte omstandigheden om het leven in Gibraltar.

Poging tot verdoezeling

De Sovjet Unie was ondertussen druk bezig om een campagne op touw te zetten om de schuld van de massamoord bij de nazi’s neer te leggen. De Westerse geallieerden kozen de kant van de Sovjets. Zij wilden Stalin niet voor de voeten lopen nu hij net een bondgenoot was geworden en probeerden de zaak te verdoezelen. Pas in 1990 gaven de Russen toe zelf verantwoordelijk te zijn voor de 22.000 doden. In 2010 bleek dat Stalin persoonlijk het bevel had gegeven tot het vermoorden van Poolse officieren en intellectuelen, om zo zijn communistische regime voor eventuele opstanden veilig te stellen. Later bleek uit archieven die openbaar waren, dat ook Roosevelt en Churchill op de hoogte waren van de waarheid achter het bloedbad.

Recente slachtoffers...

Het hele verhaal kreeg in april 2010 nog een staartje, toen het vliegtuig met de Poolse president Lech Kaczyński en vele ander hoogwaardigheidsbekleders neerstortte in de buurt van Katyn, waarbij alle inzittenden om het leven kwamen. Ze waren op weg naar de herdenking van het bloedbad.

Het bloedbad van Katyn moet niet worden verward met het bloedbad van Khatyn, dat ook tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. In het Belarussische dorpje Khatyn werden op 22 maart 1943 149 mensen vermoord door soldaten van de SS, waarna het dorp werd geplunderd en tot op de grond werd afgebrand.

Bron

M. B. Biskupski, The History of Poland (Westport en Londen 2000) Bert Altena en Dick van Lente, Vrijheid en Rede. Geschiedenis van Westerse samenlevingen 1750-1989 (Hilversum 2003)