Bouw van de Waalbrug

NIJMEGEN 1936 - Op feestelijke wijze werd op 16 juni 1936 de nieuwe verkeersbrug over de Waal bij Nijmegen door koningin Wilhelmina geopend. 200.000 belangstellenden namen het schouwspel waar. Nadat de koningin met een zilveren schaar het lint door had geknipt, trok een stoet versierde auto’s de brug over.

Met de pont het water over

Toch was de brug er niet zonder slag of stoot gekomen. Sinds de zeventiende eeuw werd in de overgang van de ene kant van de Waal naar de andere kant voorzien door Gierpont de 'Zeldenrust'. Door de stroming van het water werd de boot van de ene naar de andere zijde geduwd. In 1905 werd voor het eerst geopperd om een verkeersbrug over de Waal te maken.

Bouwplannen worden stopgezet

Aanvankelijk leefde het idee om de sinds 1879 bestaande spoorbrug te koppelen aan de verkeersbrug. Maar dat was praktisch gezien onhandig. Per 1906 was het comité ‘Nijmegen vooruit’ bezig met het bedenken van plannen voor de realisatie van de brug. In 1911 werd door de minister van Waterstaat besloten tot de bouw, mits de brug uitkwam bij de Belvédère, de verdedigingstoren in het Hunnerpark in Nijmegen. De gemeenteraad ging akkoord, maar de Nijmeegse winkeliers dachten er anders over. Zij zetten een lobby op om ervoor te zorgen dat de brug niet bij de Belvédère zou komen, maar bij de Ganzenheuvel in het lagergelegen gedeelte, waar zij hun winkels hadden. Door het protest werden de plannen tijdelijk stopgezet.

Realisatie van de brug

In de jaren ’20 werd het ontwerp voor de Waalbrug opnieuw overdacht in de politiek. Ten eerste voeren meer schepen over de Waal, wat de oversteek steeds gevaarlijker maakte. Ten tweede kwam en er steeds meer auto’s en werden de wachtrijen voor het pondje steeds langer. In 1927 werden er definitieve plannen gemaakt en de bouw begon op 23 oktober 1931, grotendeels als werkverschaffingsproject. Er werd opnieuw onderzoek gedaan en wederom werd de plek bij de Belvédère als beste plek uitgekozen. Deze keer zette het protest van de winkeliers en middenstanders geen zoden aan de dijk.

De brug tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Duitse inval in mei 1940 werd de brug opgeblazen om de snelle opmars van het Duitse leger te voorkomen. De Duitsers herstelden de brug vanaf 1943 weer door het verkeer gebruikt worden. Daarmee werd de brug wederom een doelwit van de strijd. De Waalbrug speelde een belangrijke rol tijdens Operatie Market Garden. De brug bij Nijmegen was de laatste brug die de geallieerden moesten veroveren voordat ze konden doorstoten naar Arnhem. Maar dat ging niet makkelijk. Pas na zware strijd viel de brug bij Nijmegen op 20 september 1944 in handen van de geallieerden.

Een uniek bouwwerk

De Waalbrug is 604 meter lang en 65 meter hoog. Het is een uniek bouwwerk omdat de kracht van de brug letterlijk op de twee pijlers rust. Aanvankelijk was de brug groen, maar sinds 1980 is hij wit. Na opening van de brug, werd het pontje de 'Zeldenrust' uit de vaart genomen.

De feestelijke opening werd ook op film vastgelegd. Dat filmpje is door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid op YouTube gezet: