De verhalen van Duizend-en-een-nacht

Het verhaal gaat dat sultan Sjahriaar bedrogen werd door zijn vrouw. Gek van verdriet besloot hij zijn vrouw te doden en vanaf dat moment elke dag een nieuwe bruid te kiezen en de volgende ochtend te doden. Scheherazade, de dochter van de grootvizier, kon het vermoorden van zoveel onschuldige vrouwen niet langer aanzien en smeekte haar vader om met Sjahriaar te mogen trouwen. Het moment van Scheherazades executie naderde na een nacht met de sultan. De jonge bruid begon echter een verhaal te vertellen dat zo boeiend was, dat de sultan haar executie uitstelde. Scheherazade hield dit duizend-en-een-nachten vol en liet de sultan langzaamaan weer in de liefde geloven. Uiteindelijk leefden Sjahriaar en Scheherazade nog lang en gelukkig.

Herkomst van Duizend-en-een-nacht

Duizend-en-een-nacht is een bundeling van verhalen. In een raamvertelling vertelt Scheherazade iedere nacht weer een nieuw verhaal waarvan de sultan niet kan wachten op de afloop. De namen van de hoofdpersonen van de raamvertelling, Scheherazades en Sjahriaar, zijn Perzisch. Andere namen uit dit verhaal zijn veelal Arabisch, maar het verhaal kent waarschijnlijk zijn oorsprong in het noorden van India. Alle verhalen uit Duizend-en-een-nacht vinden hun oorsprong in het Midden-Oosten met elementen uit de verschillende landen in deze regio. De verhalen zijn dan ook niet opgetekend door één auteur en komen uit India, Iran, Irak, Egypte en waarschijnlijk ook Griekenland. In de loop van de jaren zijn de verhalen verzameld waardoor sommige verhalen dateren van voor de christelijke jaartelling en andere in de middeleeuwen toegevoegd zijn aan de bundel.

Verzamelen van de verhalen

De eerst bekende referentie naar Duizend-en-een-nacht is een fragment uit de 9e eeuw. Hierin werd gerefereerd naar ‘Duizend verhalen’ of ‘Duizend nachten’.  In het jaar 987 schreef de islamitische geleerde Ibn al-Nadim dat Ibn ʿAbdūs al-Jahshiyārī begonnen was met verzamelen van een groot aantal populaire Arabische, Iraanse en Griekse verhalen.

Het is een misvatting dat Ibn ʿAbdūs al-Jahshiyārī 1001 verhalen verzamelde. Hij stierf namelijk toen hij ‘slechts’ 480 verhalen opgetekend had. Zijn verzameling kwam echter wel bekend te staan als duizend nachten of duizend verhalen, om aan te geven dat het er gewoonweg heel veel waren. Later werd deze uitdrukking letterlijk genomen en werden er net zoveel verhalen toegevoegd aan de bundel totdat er 1001 verhalen waren.

Duizend-en-een-nacht bevat verhalen die mondeling doorgegeven zijn en in verschillende periodes toegevoegd zijn aan de canon. De verzameling bestaat uit verschillende lagen waarvan de eerste opgetekend werd in Bagdad, het tweede en grotere deel werd geschreven in Egypte en later toegevoegd. In de 16e eeuw kwamen er verhalen in de verzameling terecht die hun oorsprong kennen in ontmoetingen met de kruisvaarders en de Mongolen.

Westerse optekening van de verhalen

De verhalen die in het Westen het meest bekend zijn, zoals Aladdin, Ali Baba en Sinbad, zijn pas laat toegevoegd aan de bundel. In de 18e eeuw waren er al delen van de verhalenbundel bekend in Europa. Lang werden de verhalen echter niet als literatuur gezien, aangezien er veel erotische passages in voorkwamen. In 1717 werd de eerste Europese vertaling van Duizend-en-een-nacht gepubliceerd door de Franse oriëntalist Antoine Galland onder de naam Les Mille et Une Nuits, contes arabes traduits en français. Galland vertaalde eerst een Syrisch manuscript met vier volumes, maar voegde later nog meer verhalen toe uit andere bronnen.

Tot in de 19e eeuw bleef Galland’s vertaling standaard in Europa en werd de tekst zelfs terugvertaald naar het Arabisch. De verhalen werden in Europa pas echt bekend toen de Britse ontdekkingsreiziger Richard Francis Burton in 1850 een vertaling van de verhalen publiceerde. Vanwege de erotische passages in de verhalen werd Burton beschuldigd van pornografie. Hierop werden de verhalen opgeschoond van de erotische elementen en symbolisch omschreven zoals gebeurde met veel sprookjes uit deze tijd. De sprookjes werden populair onder zowel kinderen als volwassenen en opgenomen in het Westerse sprookjescanon.

De gebroeders Grimm namen in eerste instantie ook enkele van de Oosterse sprookjes op in Kinder- und Hausmärchen, maar deze werden later weer verwijderd omdat ze niet uit een Duits gebied afkomstig waren.

Tegenwoordig zijn de Oosterse sprookjes helemaal ingeburgerd in Europa. De verhalen van Aladin en de wonderlamp en Ali Baba en de veertig rovers zijn alom bekend en in de Efteling waan je je in de Fata Morgana in de wereld van Duizend-en-een-nacht.

Meer geschiedenis nieuws lezen? Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. Laat je inspireren en profiteer van de speciale aanbieding: 1 jaar slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!