Duikboten en torpedo’s: oorlog op zee tijdens de Tweede Wereldoorlog

In een zeer kleine, snikhete, vochtige en onhygiënische ruimte verbleven tientallen matrozen wekenlang zonder zich te kunnen wassen en aten zij beschimmeld voedsel. Los van de slechte leefomstandigheden was er de constante dreiging van een mogelijk bombardement en de angst om dood te gaan. Het leven van een matroos aan boord van een duikboot tijdens de Tweede Wereldoorlog was verschrikkelijk zwaar.

Onbeperkte duikbotenoorlog

Al in de Eerste Wereldoorlog maakten veel landen gebruik van onderzeeboten. De gehele Tweede Wereldoorlog voerden de geallieerden een onbeperkte duikbotenoorlog tegen Duitsland. Vanaf 1940 liet de Britse Zeemacht zo veel mogelijk Duitse schepen in Noordzee tot zinken brengen en ook Amerika nam deel aan de duikbotenoorlog vanaf eind 1941.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De Duitse tactiek: van solo-aanval tot Wolfpack

Duitse onderzeeboten werden U-boten genoemd; Unterseeboot. In eerste instantie gingen deze U-boten ‘alleen’ op pad. Wanneer zo’n duikboot een vijandig schip had gedetecteerd, vuurde het eerst een waarschuwingsschot af. Vervolgens kreeg de bemanning van het vijandige schip de tijd het schip te verlaten, waarna de U-boot de vijand torpedeerde. Na verloop van tijd werd het voor een U-boot te gevaarlijk om alleen te opereren. De Duitse marine ging daarom over op de ‘Wolfpack’ tactiek. Wanneer een U-boot een geallieerd schip detecteerde, gaf hij door middel van geheime Enigmacodes de coördinaten door aan andere duikboten. Wanneer de avond viel, vielen meerdere U-boten tegelijkertijd de vijand aan en schoten ze het vijandelijke konvooi aan flarden.

Het leven in een U-boot

Het leven in een U-boot was een ware hel. Tientallen matrozen verbleven wekenlang in het schip en hadden nauwelijks ruimte om zich fatsoenlijk te bewegen. Omdat de boot haar warmte niet kwijt kon, was het binnen altijd snikheet en vochtig. Er was geen stromend water aanwezig; de mannen konden zich dus niet wassen. Het voedsel beschimmelde in deze omstandigheden razendsnel, waardoor de bemanning na enkele weken was aangewezen op ingeblikt vis en bier. Dan was er nog de constante dreiging van een geallieerde aanval. Tijdens een aanval kon de bemanning niets doen; het was niet mogelijk het schip snel te verlaten. Wanneer de onderzeeër geraakt werd door een bom, betekende dit meestal de dood van de gehele bemanning.

De Duitse U-boten boekten aanvankelijk grote successen. De kapiteins van de duikboten groeiden in eigen land uit tot ware supersterren. In Geschiedenis Magazine 3 van 2023 vertelt Ynskje Penning over deze ‘beroemde’ onderzeebootkapiteins.

Bestel 

Duits succes – op weg naar de overwinning

In eerste instantie was de Duitse tactiek zeer effectief. Het bereik van de Duitse U-boten strekte zich uit tot ver in de Atlantische Oceaan. De coördinatie van de Kriegsmarine was uitstekend en de onderlinge communicatie tussen de duikboten verliep goed. Duitsland boekte zo veel succes dat de bevoorrading van de Britse eilanden leek te stokken. Zo leek Duitsland de oorlog even te gaan winnen. 

Enigmacode gekraakt

Het kraken van de Enigmacode in 1943 betekende het einde van het succes van de U-boten. Duitsland was niet op de hoogte van het feit dat de geallieerden hun boodschappen nu konden ontcijferen; zij bleven de coördinaten in Enigmacode naar elkaar verzenden. Op deze manier verraadden zij hun eigen locaties aan de geallieerden, die nu op hun beurt eenvoudig in staat waren de U-boten te detecteren en uit te schakelen.    

Ondergang van de duikbotenoorlog

In de gehele Tweede Wereldoorlog zijn zeker 40.000 bemanningsleden in de Duitse U-boten om het leven gekomen. Doordat de geallieerden de scheepswerven in Duitsland effectief wisten te bombarderen, was Duitsland niet in staat nieuwe duikboten te maken. De Verenigde Staten hadden geen last van dergelijke bombardementen en daarom konden zij wel doorgaan met de bouw van nieuwe onderzeeboten.

Meer lezen? In ons dossier over de Tweede Wereldoorlog delen we wat van de meest tragische en spraakmakende verhalen tijdens en rondom de Tweede Wereldoorlog.