Gerald Ford: de Amerikaanse president die twee aanslagen binnen één maand overleefde

Donald Trump is inmiddels één keer beschoten en één keer is op het laatste moment een aanslag op hem verijdeld. Politiek geweld is in Amerika iets van alle tijden. Zo zijn onder andere Abraham Lincoln (1865), Theodore Roosevelt (1912) en John F. Kennedy (1963) beschoten. Hoewel het dus vaker gebeurd is dat een Amerikaanse president één aanslag op zijn leven krijgt, gebeurt het zelden dat dit twee keer voorkomt. De enige president die voor Trump twee aanslagen overleefde, was Gerald Ford.

Van jurist naar president

Gerald Ford begon zijn carrière als jurist bij een advocatenkantoor in de staat Michigan in 1946. Al snel besloot hij dat hij politiek actief wilde worden, daarom besloot Ford om twee jaar later een gooi te doen naar een positie in het Huis van Afgevaardigden. In 1949 werd Ford verkozen tot een van de afgevaardigden vanuit Michigan. Dit was het startschot van een succesvolle loopbaan van de Republikeinse politicus in het Amerikaanse Congres. Ford wist in 1965 fractieleider van de Republikeinen te worden, waarmee hij landelijke bekendheid vergaarde. Ford bleef fractieleider tot en met 1973, toen zijn carrière opeens een grote vlucht nam.

Op dat moment was Richard Nixon president. Wegens belastingfraude moest zijn vicepresident aftreden. Eind december moest Nixon hierdoor een nieuwe vicepresident kiezen, waarbij zijn oog op Gerald Ford viel. Ford ging akkoord met Nixons voorstel, maar hij bleef niet lang op deze positie zitten. Zeven maanden later moest Nixon aftreden wegens het Watergateschandaal. Dat plotselinge aftreden betekende dat de vicepresident automatisch president werd. Zodoende werd de 61-jaar oude Gerald Ford op 9 augustus 1974 beëdigd als 38e president van de Verenigde Staten. Hij werd, en is tot op heden, daarmee de enige Amerikaanse president die nooit door het volk is verkozen.

Ford begon zijn presidentstermijn op goede voet met het Amerikaanse volk, maar al snel daalde zijn populariteit. Toen hij ongeveer een maand president was, gaf hij Nixon gratie voor diens rol in het Watergateschandaal. Hij hoopte dat hij Watergate zo achter zich kon laten, maar deze beslissing viel slecht bij een groot deel van de bevolking. Verder kwam de Vietnamoorlog tot zijn einde en was er gigantische inflatie. Zo was het een rumoerige tijd toen Ford aan het roer kwam.

Ford

Lynette “Squeaky” Fromme probeert president om te brengen

Op 5 september 1975, toen Ford net iets meer dan een jaar president was, vond de eerste aanslag op hem plaats. Ford was in de stad Sacramento, in de staat Californië, om daar met de toenmalige gouverneur Jerry Brown te praten. Vanuit het Senator Hotel zou de president te voet naar het Capitool gaan. Langs de weg stond een enthousiaste menigte om te president te begroeten. Een van de mensen in deze menigte was de 26-jaar oude Lynette “Squeaky” Fromme. Zonder dat iemand het wist, droeg ze een pistool in een enkelholster.

Gerald Ford liep op de menigte mensen af om handen te schudden. Een vrouw met een felle rode jurk trok zijn aandacht, aangezien de rode jurk opviel ten opzichte van de rest van de menigte. Ze stak haar hand naar hem uit, waarbij Ford ervanuit ging dat ze hem een hand wilde geven. Een fractie van een seconde later zag hij een zwartgrijs voorwerp in haar hand. Een agent van de Secret Service reageerde razendsnel en nog voordat iemand wist wat er gebeurde, had hij Fromme van haar wapen ontdaan.

Ford

De president reageerde nuchter op het incident. Zo zei hij dat hij niet kon schuilen voor enkele radicale individuen. Ford ging die dag gewoon naar gouverneur Jerry Brown en werkte al zijn geplande activiteiten volgens zijn oorspronkelijke planning af. In de avond vloog hij terug naar Washington D.C, waar zijn vrouw en kinderen – inmiddels op de hoogte van de verijdelde aanslag – opgelucht hun opwachting maakten.

Ook Sara Jane Moore probeert een aanslag te plegen

Slechts zeventien dagen later was het voor de tweede keer raak. Op 22 september was Ford weer in Californië, ditmaal in San Francisco. De president zou spreken bij de jaarlijkse bijeenkomst van de Amerikaanse Federatie van Werknemers en Congres van Industriële Organisaties (AFL-CIO), de grootste vakbondsfederatie in de Verenigde Staten. Wegens het incident drie weken eerder, was de president nu beter beveiligd. Zo werd hij direct van zijn hotel naar de limousine gedirigeerd, in plaats van het wandelingetje langs de weg, zoals hij dat eerder had gedaan.

Desondanks stond er een grote menigte enthousiaste Amerikanen voor het hotel. Zoals het nieuwe protocol voorschreef stopte Ford niet om mensen te begroeten, maar liep hij direct naar de auto. Toch ging het fout. De 45-jarige Sara Jane Moore wist ongezien een pistool te trekken en twee schoten te lossen. De eerste kogel miste de president op een haar na. Bij het tweede schot greep een omstander in. De gehandicapte Vietnamveteraan Oliver Sipple wist Moore’s schietarm te pakken op het moment dat ze voor een tweede keer vuurde. De tweede kogel ging de menigte in en raakte een omstander, die gewond raakte, maar het incident wel overleefde.

Voordat Ford goed doorhad wat er gebeurde, werd hij door de Secret Service de limousine in geduwd. Daar sprongen meerdere agenten en zijn stafchef boven op hem, om hem te beschermen tegen een mogelijk volgend salvo, terwijl de chauffeur ervandoor ging. Pas enkele straten verderop kropen de agenten van de president af.

President blijft in het openbaar verschijnen

Ook dit keer reageerde de president nuchter op het incident, waarbij hij verklaarde dat hij gewoon in het openbaar zou blijven verschijnen omdat hij dat in zijn ogen verschuldigd was aan het Amerikaanse volk. Wel kreeg hij een drie kilo wegende kogelvrije regenjas. Voortaan zou Ford deze jas moeten dragen als hij in het openbaar verscheen, ondanks dat hij regelmatig klaagde over het gewicht en de warmte van de jas. De media raakten ondertussen niet uitgepraat over het feit dat beide aanslagplegers vrouwen waren, aangezien bijna alle aanslagen tot dan toe gepleegd waren door mannen.

Rechtszaken

Beide vrouwen werden snel na de incidenten aangeklaagd voor poging tot moord op de president. Al snel bleek Lynette “Squeaky” Fromme een volgeling van cultleider Charles Manson te zijn. Fromme heeft in de rechtbank aangegeven dat ze geen mening had over Ford an sich. De aanslag was dus niet zozeer tegen hem als persoon gericht, maar tegen het ambt wat hij vervulde. Ze was vooral boos op het systeem en over hoe de overheid omging met de aantasting van het milieu. Ford zou in Sacramento onder andere spreken met zakenmannen die in haar ogen de bossen verwoestten. Fromme is uiteindelijk veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Ondanks dat ze nooit spijt heeft betuigd voor haar acties, zowel de aanslag op Ford als voor haar betrokkenheid bij de Manson Family, werd ze naar 34 jaar in 2009 vervroegd vrijgelaten wegens goed gedrag.

Net als bij Fromme, was de aanslag van Sara Jane Moore ook meer gericht op het systeem dan op de persoon. Ze geloofde dat Amerika moest veranderen, maar dat dit alleen kon door een gewelddadige revolutie. Ze had de hoop dat het doodschieten van de president die vlam kon laten ontbranden. De FBI duidde Moore destijds aan als een extreem-linkse politieke activist. Moore is, net als haar voorganger, veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. In de gevangenis heeft ze zich langzaam gerealiseerd dat ze verkeerd zat. Uiteindelijk heeft ze spijt betuigd. In 2007, na 32 jaar gevangenschap, is ze vrijgekomen wegens goed gedrag. Toen ze vrij was heeft ze meerdere televisieoptredens gegeven om haar verhaal te vertellen en uit te leggen waarom ze fout zat.