Grafkelder van de Oranjes in de Nieuwe Kerk

Willem van Oranje, prinses Wilhelmina en prins Bernhard; allemaal liggen ze begraven in de grafkelders van de Nieuwe Kerk in Delft. De grafkelders van de Oranjes dienen inmiddels al een aantal eeuwen als laatste rustplaats voor leden van het koninklijk huis. Maar waarom liggen zij in de Nieuwe Kerk begraven en wie liggen er eigenlijk allemaal?

De geschiedenis van de Delftse Nieuwe Kerk, die zo genoemd werd omdat er al een oudere kerk bestond, begon in 1381. Er werd toen begonnen met de bouw van een houten kerk, maar al in 1384 besloten de inwoners van Delft dat het beter zou zijn een stenen kerk te bouwen. Het duurde lang voordat de kerk vervolgens gereed was, omdat de bouw van de toren pas in 1496 werd afgerond. Sindsdien zijn er nog regelmatig grote veranderingen geweest aan de Nieuwe Kerk. Zo moest na een blikseminslag en brand in 1536 de torenspits vervangen worden, waren na een ontploffing in 1654 in een kruitopslag grootschalige restauraties nodig en ontwierp Pierre Cuypers in 1872 na een nieuwe blikseminslag de huidige toren. De belangrijkste verandering was echter de komst van de koninklijke grafkelder.

Willem van Oranje begraven in Delft

Traditioneel bevond het graf van de Nassau’s zich in de Grote Kerk in Breda. Ten tijde van de moord op Willem van Oranje op 10 juli 1584 was Breda in handen van de Spanjaarden en kon de Vader des Vaderlands niet in het familiegraf worden bijgezet. Als alternatief kreeg Willem van Oranje zijn laatste rustplaats in de Nieuwe Kerk in Delft. De eerste jaren bestond dit slechts uit een zeer eenvoudig monument. Boven de grafkamer was een eenvoudig baldakijn geplaatst met daaronder een lege doodskist om de plek waar Willem van Oranje lag te symboliseren. Pas tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd opdracht gegeven voor een monument voor Willem van Oranje. In 1614 begon beeldhouwer Hendrick de Keyser aan het praalgraf. Hoewel hij in 1621 stierf wisten zijn zoons hun vaders meesterwerk in 1623 te voltooien.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Nieuwe Kerk wordt vaste begraafplaats Oranjes

Sinds de bijzetting van Willem van Oranje in de grafkelder zijn 45 leden van het Koninklijk Huis in de Nieuwe Kerk begraven. In 1752 moest de grafkelder worden uitgebreid, omdat er niet genoeg ruimte was. Bij die verbouwing werden bovendien alle houten kisten vervangen door loden exemplaren om de stoffelijke overschotten beter te conserveren. Koning Willem I liet in 1820 achter de eerste grafkamer een tweede bouwen om ook in de toekomst de Oranjes te kunnen laten bijzetten in Delft. Vrijwel alle leden van het Koninklijk Huis zijn met hun man of vrouw begraven in de Nieuwe Kerk.

Grafkelder eind 19e en begin 20e eeuw

Sinds de verbouwing van 1820 lag de ingang van de grafkamer aan de linkerkant van het praalgraf van Willem van Oranje. Koningin Wilhelmina liet tijdens herstelwerkzaamheden in 1923 de ingang terugplaatsen naar de oorspronkelijke plaats aan de voorkant. Zij liet een speciale twee ton zware sluitsteen plaatsen voor de ingang met daarop de Latijnse tekst ‘Resurrectionem Exspectat Guilelmus Primus Pater Patriae’, oftewel ‘Hier verwacht Willem I, de Vader des Vaderlands, de wederopstanding’.

Archeologisch onderzoek

In 2021 werd er begonnen met archeologisch onderzoek in de Nieuwe Kerk in Delft. Dat onderzoek was nodig in verband met de uitbreiding van de koninklijke grafkelders. Tijdens dit archeologisch onderzoek werden maar liefst 432 skeletten gevonden en 180 zogenoemde knekelkuilen. In de archieven van de Delft, die goed bewaard zijn gebleven, wordt gezocht naar de identiteit van deze skeletten. Waarschijnlijk werden de rijkere burgers van Delft onder de kerk begraven dus het ligt voor de hand dat de gevonden skeletten van mensen uit de betere Delftse kringen waren.

De volledige lijst met in de Nieuwe Kerk begraven leden van het Koninklijk Huis vind je hier.