Sint-Petersburg verandert van naam en heet voortaan Leningrad

Op 27 januari 1924 krijgt de Russische stad Sint-Petersburg een nieuwe naam: Leningrad. Deze naam behoudt de stad tot 1991.

Ontstaan Sint-Petersburg

Sint-Petersburg werd in 1703 gesticht door tsaar Peter de Grote. De stad dankt haar naam niet aan de stichter, maar aan de beschermheilige van de stad: Petrus. Om de stad, die aan de monding van de Neva moest komen te liggen, helemaal naar wens uit de grond te laten stampen, werd vooral gebouwd door dwangarbeiders, maar de moerassige grond  en de vele overstromingen van de rivier maakten de omstandigheden bijzonder zwaar. Veel dwangarbeiders lieten het leven door de ontberingen. Maar Peter de Grote liet zich in zijn ambities niet tegenhouden. De stad moest het in verval geraakte Novgorod overvleugelen als handelsstad en moest Ruslands nieuwe 'venster' op het westen worden. Via de Oostzee zouden de Russen goede contacten kunnen leggen met de rijke havensteden aan de Oostzeekusten en het noordwesten van Europa. In 1712 benoemde Peter de Grote de stad officieel tot hoofdstad van Rusland.

De stad werd daardoor een centrum voor handelslieden, maar ook in militair opzicht was de ligging gunstig. Door de oorlogen die de tsaar voerde kreeg de stad een economische impuls door de industrie die hiervoor in de stad zijn plek vond. Fabrieken schoten uit de grond om wapens te maken en op de scheepswerf werd aan een oorlogsvloot gebouwd. In de tweede helft van de achttiende eeuw bloeide onder leiding van Catharina II het culturele leven in de stad op.

Van Sint-Petersburg naar Leningrad

Volgens critici is de stad heel erg ‘gemaakt’ en dit is te zien aan de naam. De stad heette eerst Sankt-Piter-Boerch, een verbastering van het Nederlandse Sint Pieters Burg. Later werd dat meer 'verduitst' naar Sankt Peterburg. In 1914, tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd de stad omgedoopt tot Petrograd. Sint-Petersburg vonden de Russen te Duits klinken en aangezien de Duitsers in de oorlog hun tegenstanders waren werd besloten de naam van de stad aan te passen.

Door schaarste in de steden tijdens de oorlog en het verloop van de oorlog nam de onvrede over de tsaar steeds meer toe. De in ballingschap levende Lenin werd door Duitsland geholpen om terug te keren naar Rusland en Lenin vestigde zich in Petrograd. Duitsland hoopte met de terugkeer van Lenin de Russische regering te verzwakken. In 1917 wisten de bolsjewieken in opdracht van Lenin de Februarirevolutie te ontketenen waarbij de tsaar werd afgezet. Tijdens de Oktoberrevolutie grepen de bolsjewieken onder leiding van Lenin de macht. Op 27 januari 1924, het sterfjaar van Lenin, werd de stad omgedoopt tot Leningrad, als eerbetoon aan de overleden leider.

Van Leningrad weer terug naar Sint-Petersburg

Na de oorlog was Leningrad niet langer de hoofdstad van Rusland: in 1918 kreeg Moskou voortaan deze rol. Leningrad had een strategische maar tevens kwetsbare ligging. De stad ligt dicht bij de grenzen van Rusland en hoe kwetsbaar die ligging is, bleek tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de Winteroorlog van 1939-1940 vielen de Sovjets Finland aan in een poging om de grenzen verder naar het noorden te verschuiven en zo een grotere 'buffer' om Leningrad te creeëren. Dat lukte na een moeilijk en bloederig begin, maar nauwelijks een jaar later werd de stad tóch aangevallen. De Duitse opmars tijdens Operatie Barbarossa bereikte de stad al snel en ook de Finnen deden een tegenaanval vanuit het noorden. Maar liefst 29 maanden werd de stad belegerd door de nazi’s. De bevolking van de stad leed hier enorm onder, er zijn zelfs verhalen van kannibalisme bekend door de voedselschaarste. Na de oorlog kreeg de stad als één van twaalf steden de titel ‘Heldenstad van de Sovjet Unie’, een titel die zelfs na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nog geldig is.

Na de val van de Sovjet-Unie in 1991 was de vraag of de naam van de stad veranderd moest worden. Een referendum wees uit dat de stad haar oude naam weer terug zou krijgen. Die werd in 1993 weer ingevoerd.