Waarom deze ladder al bijna 300 jaar op dezelfde plek staat

De Heilig Grafkerk in Jeruzalem is één van de heiligste plekken uit het Christendom. Je zou denken dat je hier niet zomaar alledaagse spullen laat staan. Toch staat er op een richel boven de ingang al bijna 300 jaar een ladder tegen de muur, en de kans is klein dat mensenhanden deze nog ooit zullen verplaatsen. Hoe is deze ladder daar terechtgekomen, en waarom mag niemand hem verplaatsen?

Heilig Grafkerk

De Heilig Grafkerk werd voor het eerst gebouwd door keizer Constantijn de Grote (273 of 280-337 n.Chr.), die als eerste Romeinse het christelijke geloof aanhing. De kerk in het noordwesten van het oude Jeruzalem zou zijn gebouwd op de plek waar Jezus Christus werd gekruisigd, begraven en opstond uit de dood. Vanzelfsprekend is de kerk dan ook ongelooflijk belangrijk voor de christelijke religie, en wordt deze gezien als een van de heiligste plekken uit het christendom. De kerk is sinds de tijd van Constantijn meerdere keren verbouwd, de kerk in haar huidige vorm stamt voor een groot deel uit 1810.

Christelijke afsplitsingen

Het Christendom is altijd onderhevig geweest aan versplintering en afscheidingen. Dit begon al met de afsplitsing van het Grieks-Orthodoxe geloof van de Rooms-Katholieke Kerk in 1054, nu ook wel het Oosters Schisma genoemd, en dat was alles behalve de laatste afsplitsing. Maar ondanks alle verschillen tussen de verschillende stromingen binnen het Christendom zijn er ook overeenkomsten, waaronder de meest heilige plekken van de religie. Er bestaan al eeuwenlang conflicten tussen verschillende christelijke groeperingen over het beheer van dit soort heilige plekken. Dit leidde in het Ottomaanse Rijk in het midden van de achttiende eeuw tot de Status Quo: een overeenkomst tussen religieuze gemeenschappen met betrekking tot negen gedeelde religieuze locaties in Jeruzalem en Bethlehem. De Heilig Grafkerk is ook onderdeel van die Status Quo.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Status Quo

In 1757 vaardigde sultan Osman III (1699-1757) van het Ottomaanse Rijk een decreet uit waarin werd vastgelegd hoe de verdeling van het beheer van de negen locaties was geregeld. Een eeuw later werd met het Verdrag van Parijs (1856) officieel besloten dat er geen veranderingen mochten worden gedaan aan onder andere de Heilig Grafkerk, zonder instemming van alle christelijke gemeenschappen die beheer hadden over de kerk: de Grieks-orthodoxen, de Rooms-katholieken, het Armeens-apostolische geloof, de Syrisch-Orthodoxen, de Koptisch-Orthodoxen en de Ethiopisch-Orthodoxen. De kerk is daarom een simultaankerk: een kerk waar verschillende geloofsgemeenschappen gebruik van maken.

De ‘onbeweeglijke ladder’

Tijdens de eerste helft van de achttiende eeuw, plaatste iemand een cederhouten ladder bij de ingang tot de Heilig Grafkerk. Niemand weet wie dit heeft gedaan, en dus ook niet van welke geloofsgemeenschap die persoon deel uitmaakte. Ook is onbekend hoe lang de ladder er al stond voor de uitvaardiging van de Status Quo. Het vroegste bewijs van de ladder is een gravure die stamt uit 1728, gemaakt door Elzearius Horn.

Hoewel historici nog niet hebben kunnen achterhalen waarom en wanneer de ladder tegen de kerk is geplaatst, gaan er wel enkele verhalen over de herkomst. Zo zou de ladder afkomstig kunnen zijn van een metselaar, die herstelwerkzaamheden uitvoerde aan de kerk. De metselaar zou hebben gehoord dat het Status Quo-decreet van Osman III zou worden uitgevaardigd, en daardoor de trap hebben achtergelaten.

Andere conflicten

De onbeweeglijke ladder is niet de enige opvallende uitkomst van de Status Quo uit 1757. Rond de strikte grenzen van het gebouw tussen de verschillende geloofsgemeenschappen ontstaan vaker conflicten, recent nog in 2008. Op de grens tussen het Koptische en Ethiopische deel van het dak van de kerk, zit aan de Koptische kant altijd een monnik om duidelijk te maken dat dit gedeelte van hen is. Op een warme zomerdag verplaatste een van de monniken de stoel ongeveer twintig centimeter om in de schaduw te kunnen zitten, waarbij hij net de grens overging. Dit werd gezien als een vijandige overtreding van de Status Quo, en er volgde een gevecht waardoor elf mensen in het ziekenhuis belandden.

De Status Quo maakt het vrijwel onmogelijk om herstelwerkzaamheden ten behoeve van het behoud van het gebouw uit te voeren. Als gevolg hiervan is de kerk inmiddels behoorlijk vervallen. Om dezelfde reden is de kans groot dat de onbeweeglijke ladder boven de ingang van de Heilig Grafkerk nooit meer door mensenhanden wordt verplaatst. Hierdoor blijft de ladder een iconisch beeld die de verdeeldheid binnen het Christendom illustreert.

Bronnen:

• Atlas Obscura: Immovable Ladder on the Church of the Holy Sepulchre
• Britannica: Church of Holy Sepulchre
• Huffpost: What's The Story Behind Jerusalem's Immovable Ladder?
• Tekton Ministries: Immovable Ladder – The Ladder That Hasn’t Moved in Hundreds of Years

Afbeeldingen:

• Afbeelding bovenaan: Getty Center, Public domain, via Wikimedia Commons
• Foto Heilig Grafkerk: Gerd Eichmann, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
• Schilderij Osman III: III. Osman, Kebir Musavver Silsilenâme, Rafael, 1757-89 civarı, minyatür, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
• Gravure uit 1728: Fr. Elzear Horn at 1728, Public domain, via Wikimedia Commons.
• Recente foto van de ladder: Matthew Delaney, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons