De rumoerige weg naar staatsburgerschap voor inheemse Amerikanen

Elk kind dat geboren wordt op Amerikaans grondgebied is automatisch een Amerikaans staatsburger. Dat wordt sinds 1868 bepaald door het veertiende amendement op de grondwet. Echter gold dit niet voor bewoners van inheemse stammen, zogenoemde ‘indianen’. Zij werden pas 56 jaar later officieel staatsburgers, met het intreden van de Indian Citizenship Act in 1924.

Veertiende amendement lijkt burgerschap te geven

De inheemse bevolking van de Verenigde Staten probeert al honderden jaren een balans te vinden tussen deel zijn van de Amerikaanse maatschappij en cultuur en behoud van de eigen maatschappij en cultuur. Na jarenlange strijd tussen de inheemse bewoners en Amerikanen, die gepaard ging met veel oorlogen en enorme gedwongen verplaatsingen, leek het er in 1868 op dat inheemse bewoners definitief Amerikaanse staatsburgers zouden worden. Het veertiende amendement zorgde hiervoor: iedereen geboren “binnen de jurisdictie van de Verenigde Staten” was volgens dat amendement automatisch een Amerikaans staatsburger, ongeacht de immigratie- of burgerschapsstatus van zijn of haar ouders.

Carlisle

Inheemse bevolking telt toch niet mee voor burgerschap

Echter bleek al snel dat de inheemse bewoners van het land niet van dat amendement zouden profiteren. Zij werden nog altijd als buitenlandse naties gezien, onder andere omdat zij geen belasting betaalden. Ondanks dat de Amerikaanse overheid de in hun ogen slecht ontwikkelde inheemse bewoners in opgevoede burgers probeerde te veranderen in autoritair geleide kostscholen, werden zij nog niet als volwaardige staatsburgers gezien. Dit hield echter niet in dat inheemse bewoners dit niet konden worden. Door in het Amerikaanse leger te dienen, door met een witte Amerikaan te trouwen, door een stuk land toegewezen te krijgen om te bewerken, of door een bepaalde hoeveelheid belasting te betalen konden oorspronkelijke bewoners toch staatsburger worden.

Elk v. Wilkins bevestigt staatsloosheid inheemse bewoners

Het feit dat inheemse bewoners geen Amerikaanse staatsburgers waren werd bevestigd door het Hooggerechtshof in de rechtszaak die bekend werd als ‘Elk versus Wilkins’, in 1884. John Elk, lid van de Winnebago stam, claimde Amerikaans staatsburgerschap onder het veertiende amendement, aangezien hij geboren was in de territoriale gebieden van de Verenigde Staten. Op 5 april 1880 probeerde Elk zich te registreren om te stemmen, maar hij werd tegengehouden voor Charles Wilkins, die vond dat Elk niet mocht stemmen omdat hij geen Amerikaans staatsburger zou zijn.

Deze kwestie kwam in 1884 bij het Hooggerechtshof te liggen. Elk en Wilkins stonden lijnrecht tegenover elkaar, maar de hoogste rechters van het land lagen minder uit elkaar. Van de negen rechters gingen er zeven mee met de beredenering van Wilkins. Dat Elk geboren was in het territorium van de Verenigde Staten, was irrelevant en maakte hem nog geen staatsburger. De rechtbank stelde ook dat inheemse bewoners geen staatburgerschap konden verkrijgen door simpelweg van hun reservaat te verhuizen en bij de witte bevolking te gaan wonen. Volgens de rechtbank was er eerst een uitgebreid inburgeringsproces nodig.

Inheemse bevolking verdeeld

In het begin van de twintigste eeuw werd de roep om inheemse bewoners ook Amerikaans staatsburger te maken luider, hoewel er ook binnen de inheemse gemeenschap felle discussies waren over het onderwerp. Voorstanders gaven aan dat zij niet werden beschermd door de grondwet en de Bill of Rights, waardoor ze in conflicten rondom allerlei burgerrechten nog vaak het onderspit dolven. Dit kon veranderen door officieel burgers te worden. Tegenstanders gaven aan dat de vaak verplichte assimilatie van inheemse cultuur met de witte Amerikanen steeds verder ging, waardoor stammen zich wel moesten aanpassen aan de dominante cultuur in het land. Door staatsburger te worden werd een volgende stap gezet in dit assimilatieproces en raakten stammen steeds meer autonomie kwijt.

Indianen

Indian Citizenship Act geeft in 1924 staatsburgerschap

Het duurde tot na de Eerste Wereldoorlog voordat de situatie veranderde. Veel inheemse inwoners vochten tijdens deze oorlog in het Amerikaanse leger, en het Congres besloot in 1919 dat al deze soldaten het staatsburgerschap mochten krijgen, mits ze dit zelf wilden. Vijf jaar later, in 1924, nam het Congres een wet aan waar in stond dat “alle indianen die geen burger zijn die binnen de territoriale grenzen van de Verenigde Staten geboren zijn, worden hierbij tot staatsburgers van de Verenigde Staten verklaard.” De Indian Citizenship Act werd ondertekend door president Coolidge en gaf zo’n 125.000 tot 300.000 mensen in één keer het Amerikaanse staatsburgerschap, zonder dat ze hun stam de rug toe hoefden te keren.

Stemmen blijft lastig voor de inheemse bevolking

Ondanks dat alle inheemse inwoners daardoor opeens Amerikaans staatsburgers waren, was stemmen nog niet vanzelfsprekend. Staten regelden hun stemproces zelf en in veel staten was er sprake van discriminatie. Zo kwamen de inheemse Amerikanen in hetzelfde schuitje te zitten als veel Afro-Amerikanen: ze mochten officieel stemmen, maar racistische wetgeving maakte dit praktisch onmogelijk. Volgens het ministerie van binnenlandse zaken waren er in 1938, veertien jaar nadat de Indian Citizenship Act was aangenomen, nog steeds zeven staten waarin inheemse bewoners niet konden stemmen. In 1947 waren alleen Arizona en New-Mexico nog over als staten die oorspronkelijke bewoners het recht om te stemmen ontnamen, maar zij staakten dit in 1948. Pas 24 jaar nadat alle inheemse bewoners het recht om te stemmen hadden verkregen, kon iedereen in theorie stemmen.

Toch zaten hier nog veel haken en ogen aan. Net als bij Afro-Amerikanen ontmoedigden staten inheemse Amerikanen om te gaan stemmen, door onder andere leestesten af te nemen, ze te intimideren en stemmen zo moeilijk mogelijk te maken. In 1965 werden de rechten van minderheden met betrekking tot stemmen verbeterd in de Voting Rights Act, maar dit zorgde er niet voor dat alle discriminatie uit de wetten verdween. Hoewel de Indian Citizenship Act van 1924 dus een flinke stap was voor de inheemse Amerikaanse bevolking, was dit bij lange na niet voldoende om alle problemen op te lossen.