Europese Unie: Van verdeeldheid naar verenigd Europa

Rusland is een grootmacht, maar heeft wel veel macht verloren. Veel landen die ten tijde van de Koude Oorlog onderdeel uitmaakten van het Warschaupact behoren vandaag de dag tot de Europese Unie. 

Tijdens de Koude Oorlog had Rusland veel satellietstaten, landen rondom de Sovjet-Unie die onder invloed stonden van Rusland. Albanië, Bulgarije, Roemenië, Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije waren communistisch en ondertekenden in 1955 in Warschau het verdrag dat  het Warschaupact werd genoemd. Estland, Letland en Litouwen waren bezet door Rusland en hoorden ook bij het Warschaupact. Oekraïne, Wit-Rusland en Moldavië maakten onderdeel uit van Rusland.

Wereldeconomie in Europa

Na het wegvallen van het IJzeren Gordijn tussen 1989 en 1991 stonden die satellietstaten ineens op eigen benen. In 1993 in Kopenhagen sprak de Europese Raad de doelstelling uit om Oost-Europa bij de EU te voegen. 'The associated countries in Central and Eastern Europe that so desire shall become members of the EU',  sprak de raad. Naast de stabiliteit was de economie een reden voor de westerse landen om in zee te gaan met de Oost-Europese landen. Oost-Europa kreeg zo te maken met de economie van de vrije markt. Bedrijven uit het westen konden zich vestigen in het oosten, waar zij personeel maar weinig hoefden te betalen.

De Oost-Europese landen

Oost-Europese landen wilden graag toetreden tot de EU om democratie veilig te stellen en om te voorkomen dat Rusland hen opnieuw zou bezetten. Ook waren de Oost-Europese landen arm en hoopten zij op een betere economie. Duitsland was een voorstander van Oost-Europese landen bij de Europese Unie. Oost- en West-Duitsland waren in 1990 herenigd en doordat het land aan diverse Oost-Europese landen grensde, wilde Duitsland stabiliteit.

Gelijke monniken, gelijke kappen

De Europese Unie kreeg te maken met tien landen die tegelijkertijd lid wilden worden. Vanwege de vele kandidaten was het toetredingsproces een race tegen de klok. Het proces werd uiteindelijk afgerond terwijl het nog niet af was. Niemand geloofde dat alle tien de landen allemaal klaar waren voor toetreding tot de Europese Unie. Er was kritiek op Polen dat niet voldoende vooruitgang geboekt zou hebben en Cyprus, waar een conflict heerste tussen het noorden en het zuiden van het land. Polen en Cyprus kwamen uiteindelijk toch bij de EU. Polen was de grootste kandidaat en Cyprus kreeg steun van Griekenland, dat hamerde op lidmaatschap van Cyprus.

Goedkeuring voor Europese Unie

In oktober 2002 stemde de Europese Commissie in met de toetreding van Oost-Europese landen. Volgens de commissie waren Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië in 2004 klaar om lid te worden van de Europese Unie. Het aantal inwoners van de EU zou hiermee stijgen met ruim honderd miljoen. De toetreding van deze tien landen wordt ook wel 'Big Bang' genoemd.

EU-landen als buur

De toetreding van de Oostbloklanden ging niet zonder slag of sloot, want de landen werden gezien als de vroegere vijand van de kapitalistische landen. Drie daarvan, Estland, Letland en Litouwen, waren zelfs een deel van Rusland, dat machteloos moest toekijken hoe de vroegere satellietstaten de andere kant kozen en lid werden van de Europese Unie. In plaats van satellietenstaten grenst Rusland aan de westzijde louter aan EU-landen. Oekraïne, Wit-Rusland en Moldavië vormen een uitzondering.

Oostblok lid van Europese Unie

Vandaag de dag behoren de meeste Oost-Europese landen die deel uitmaakten van het Warschaupact  tot de Europese Unie, met uitzondering van Albanië. Door toetreding van de Oost-Europese landen is de financiële en politieke situatie in veel landen verbeterd. De koopkracht in de landen is gestegen en de welvaartskloof tussen oost en west is kleiner geworden.

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder op IsGeschiedenis verscheen. Het is aangepast om het beter te laten aansluiten op het nieuws.

Dit artikel is geschreven binnen het kader van de Europese Parlementsverkiezingen. Dit jaar zijn de negende verkiezingen van het Europees Parlement. In Nederland kan er op 23 mei worden gestemd.

Meer weten over de EU? In ons dossier over Europese politiek lees je er alles over