Val van de Berlijnse Muur en de spiekbrief van Schabowski
Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur. De Oost-Duitse partijfunctionaris Günter Schabowski kon zijn eigen spiekbrief niet goed lezen, waardoor hij onbedoeld de val van de Muur initieerde. Schabowski's spiekbrief is in april 2015 weer opgedoken, nadat deze in 1991 kwijt was geraakt en is voor 25.000 euro verkocht. De Val van de Berlijnse Muur is één van de belangrijkste gebeurtenissen van de 20e eeuw.
De Muur was het symbool van de Koude Oorlog en de strijd tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oost-Europa geworden. Op 9 november 1989 kwam er na ruim 28 jaar een einde aan de scheiding tussen West- en Oost-Berlijn.
De opdeling van Duitsland
Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland verdeeld door de geallieerde overwinnaars. Het westen kwam onder gezag van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk te staan, terwijl de Sovjet-Unie het oosten toegewezen kreeg. Berlijn werd opgedeeld in vier zones, drie voor de westerse geallieerden en Oost-Berlijn voor de Sovjets.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Bouw van de Berlijnse muur
De Oost-Duitse regering begon op 13 augustus 1961 aan de bouw van de Berlijnse Muur om de massamigratie van Oost- naar West-Duitsland te stoppen. Veel hoogopgeleide Oost-Duitsers vertrokken naar het westen, wat de Oost-Duitse economie niet ten goede kwam. Na 1961 was het hen slechts onder zeer strenge voorwaarden toegestaan naar het westen te reizen. Vanaf het begin van de bouw werd er al tegen de Berlijnse Muur geprotesteerd. In de jaren ’80 werden deze protesten steeds heftiger en nam ook de politieke druk toe. Zo moedigde de Amerikaanse president Ronald Reagan Sovjet-leider Michail Gorbatsjov aan om de Muur te slopen met de legendarische woorden: “Mr. Gorbachev, tear down this wall”.
De Val van de Muur
De opening van de grenzen van Hongarije in 1989 leidde tot de eerste scheur in het IJzeren Gordijn en een massale vlucht van Oost-Duitsers naar Oostenrijk. In Oost-Berlijn werd daarom in november van dat jaar besloten dat de Muur geleidelijk geopend zou worden. Communistische partijbaas Günter Schabowski moest op 9 november een persconferentie over deze geleidelijke opening voorzitten. Hij was een paar dagen eerder tot Secretaris van de centrale commissie voor het Informatiewezen gebombardeerd en was daarmee in de praktijk ook regeringswoordvoerder geworden. In die hoedanigheid was Schabowski niet bij de besprekingen over de nieuwe reiswet geweest. Een uur voor de persconferentie kreeg hij de nieuwe wet onder ogen, met de opdracht dat hij de wet moest aankondigen in een persconferentie.
Tijdens de persconferentie ontstond er verwarring. De persconferentie liep niet volgens een vast protocol en Schabowski was dus nauwelijks ingelicht over de details van het besluit. Het spiekbriefje dat hij bij zich had, was ook niet afdoende. Er stond alleen dat hij de wet moest voorlezen, maar verdere aanwijzingen ontbraken. Toen journalist Ralph T. Niemeyer de vraag stelde wanneer de aangekondigde wetten in zouden gaan, stond Schabowski met de mond vol tanden. Hij wist het niet. Schabowski moest improviseren en en ging er maar van uit dat de Muur per direct geopend zou worden. "Das tritt nach meiner Kenntnis … ist das sofort unverzüglich," ("Voorzover ik weet, gebeurt dit onmiddellijk. Onmiddellijk.") hakkelde hij. Zo maakte hij het nieuws dat de grenzen open zouden gaan wereldkundig, terwijl nog geen enkele grenswacht daarvan op de hoogte was. Volgens het originele plan zouden de wetten pas vanaf tien november ingaan. Nog voordat iemand de fout kon herstellen berichtten internationale persbureau's als Reuters en AP al dat de grens tussen Oost- en West Duitsland open zou gaan. Diezelfde avond verzamelden enorme mensenmassa's zich bij de grensovergangen en werd 9 november 1989 een van de belangrijkste dagen uit de Duitse geschiedenis.
De spiekbrief van Schabowski
De spiekbrief van Schabowski is in 2015 voor 25.000 euro verkocht aan het Huis van de Geschiedenis in Bonn. Deskundigen hebben de authenticiteit van de brief vastgesteld en de vondst is vanaf april 2015 voor publiek te zien.
Lees hier nog veel meer over de Val van de Berlijnse Muur
Dit bericht verscheen al eerder op IsGeschiedenis.nl en is aangepast om het bij de actualiteit te laten aansluiten.
