De Vikingen waren duizend jaar geleden al in Amerika
Het was al langer bekend dat niet Columbus, maar de Vikingen als eerste Europeanen voet zetten op Noord-Amerikaanse bodem. Een precieze datering ontbrak echter lange tijd, omdat veel van het ‘bewijs’ uit oude IJslandse saga’s afkomstig was. Tot nu. In oktober 2021 werd nieuw bewijs geleverd dat de Vikingen precies 1000 jaar geleden, in het jaar 1021, aanwezig waren op het Amerikaanse continent.
Vikingen in Amerika
Volgens vele Noorse en IJslandse saga’s waren de Vikingen al een paar honderd jaar voor Columbus in Amerika. Volgens de Grœnlendinga saga (De Saga van de Groenlanders) vestigde de Noorse Viking Thorvald Asvaldsson zich samen met zijn familie al rond ca. 960 in het noordwesten van IJsland, wegens verbanning uit Noorwegen. Zijn zoon Erik de Rode werd echter op zijn beurt weer verbannen uit IJsland. Hij besloot op zoek te gaan naar nieuw land ten westen van IJsland: het tot dan toe onbekende Groenland. Hier werd met succes een eerste tijdelijke Vikingnederzetting gesticht.
Volgens Eiríks saga rauða, de Saga van Erik de Rode, besloot de zoon van Erik de Rode, Leif Eriksson, kort daarop ook op ontdekkingsreis te gaan. Hij koos een koers nog verder richting het westen, die leidde naar streken die tot dan toe onbekend waren. Leif zou rond het jaar 1000 de Amerikaanse kust bereikt hebben, waar hij samen met zijn bemanning een kleine nederzetting genaamd Vinland (Wijnland) stichtte. De nederzetting was geen lang leven beschoren, na een overwintering vertrokken de Vikingen weer. Naast Vinland zou Leif ook de gebieden Markland en Helluland ontdekt hebben.
L’Anse aux Meadows
De verhalen over Vinland, Markland en Helluland leidden jarenlang tot grote speculaties over de gebieden en de exacte locatie ervan. Vermoed werd dat de gebieden correspondeerden met streken aan de oostkust van Canada. De geografische ligging van deze streken kwam sterk overeen met de beschrijvingen in de Noordse saga’s. Daarbij werd in 1957 een “vijftiende-eeuwse” kaart ontdekt waarop Vinland duidelijk afgebeeld stond en die beschreef hoe de Vikingen al in de 11e eeuw verre reizen hadden gemaakt naar het gebied en nauwkeurige geografische kennis hadden van Vinland en het Amerikaanse continent. De kaart deed veel controverse opwaaien: veel historici vermoedden dat het om een vervalsing ging. De onzekerheid over de exacte datering van de Noordse ontdekkingen en de aanwezigheid van de Vikingen in Amerika hield aan. En niet ongegrond: in 2021 werd bevestigd dat de kaart inderdaad een 20e-eeuwse vervalsing was.
Door de naam ‘Wijnland’ werd door veel historici gedacht dat Vinland zich ergens in de buurt van Massachusetts bevond, omdat daar veel druiven groeien. Veel noordelijker, langs de kusten van New Brunswick en in Newfoundland in Canada groeiden echter ook veel druiven. Sommige archeologen en historici geloofden echter dat de Vikingen de naam Vinland niet toekenden aan het gebied door de aanwezigheid van druiven, maar omdat het ook ‘land van weilanden’ kan betekenen. Zo ook de Noorse archeologen Helge Ingstad en Anne Stine Ingstad. In 1960 stuitten zij in het weilandrijke L’Anse aux Meadows op het Canadese eiland Newfoundland op de restanten van een nederzetting, waarvan lang gedacht werd dat het een nederzetting was van inheemse volkeren. Na jarenlang onderzoek bleek de nederzetting van Noordse origine te zijn: de opgravingen kwamen overeen met vondsten uit de Vikingtijd die gedaan waren in Groenland en IJsland.
Historici vermoeden dat er meer Vikingnederzettingen geweest zijn in Noord-Amerika, maar de nederzetting in L’Anse aux Meadows is tot op heden de enige Noord-Amerikaanse archeologische vondst (behalve die op Groenland) waarvan bewezen is dat het een Vikingnederzetting is.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
1000 jaar terug in de tijd
Hoewel de ontdekkingen van Helge en Anne Stine Ingstad baanbrekend waren, bleven een aantal vragen onbeantwoord. Waren er nog andere Vikingnederzettingen in Amerika, en zo ja, hoeveel dan? En hoe oud was de nederzetting in L’Anse aux Meadows? Die laatste vraag vormde een struikelblok voor historici. Onderzoekers dateerden de nederzetting eerder ergens tussen de jaren 793 en 1066. De schatting was ruim, te ruim voor historici om een accurate tijdlijn op te stellen van de aanwezigheid van Vikingen in Amerika. In 2021 kwam er dan toch een antwoord op de brandende vraag: in oktober van dat jaar publiceerde een researchteam onder leiding van Michael Dee van de Rijksuniversiteit Groningen een onderzoek waarin zij aan de hand van nieuwe methoden een nauwkeurige datering voor de Vikingnederzetting opstelden: 1021. De onderzoekers kwamen door het meten van radioactiviteit en het tellen van jaarringen in hout tot deze datering, die erop duidt dat de Vikingen precies een millennium geleden in Amerika waren. Of de nederzetting daadwerkelijk gesticht werd door Leif Eriksson, blijft een raadsel. Maar zeker is dat historici en archeologen een stap verder zijn in het doorgronden van de Vikingen en hun beschaving.
Bronnen:
- Helge Ingstad en Anne Stine Ingstad, The Viking Discovery of America: The Excavation of a Norse Settlement in L’Anse Aux Meadows, Newfoundland (St. Johns, 2000).
- Margot Kuitems, Birgitta L. Wallace, Charles Lindsay, et al., ‘Evidence for European presence in the Americas in AD 1021’, Nature (2021).
- Phys.org: Europeans in the America’s 1,000 years ago
- Science: First Viking settlement in North America dated to exactly 1000 years ago
- YaleNews: Analysis unlocks secret of the Vinland Map – it’s a fake
