Duitse Rellen in de jaren ‘70: de Rote Armee Fraktion

In grote delen van West-Europa waren er tijdens de Koude Oorlog, eind jaren zestig en begin jaren zeventig van de 20e eeuw studentenprotesten. Ook in Duitsland was dat het geval. De studenten waren van mening dat het kapitalisme, de ongelijke verdeling tussen arme en rijke landen, de Vietnamoorlog en de invloed van de ex-nazi’s in de BRD niet deugden.

RAF: Rote Armee Fraktion

Deze studenten lieten zich inspireren door ideeën van Karl Marx, Mao Zedong en Che Guevara. De strijd was in Duitsland heftiger dan in de omringende landen. De Rote Armee Fraktion was de actiefste naoorlogse linkse extremistische terreurgroep in West-Duitsland. De groep ontstond aan het einde van de jaren zestig van de twintigste eeuw. Ze stonden ook bekend als de Baader-Meinhof-Groep, vernoemd naar de twee kopstukken: Ulrike Meinhof en Andreas Baader. Een aantal machthebbers in West-Duitsland had een Naziverleden. De RAF vond dat de naoorlogse generatie in Duitsland het nationaalsocialistische verleden ontkende. De RAF wilde schoon schip maken met het naziverleden en  vond dat de oorlogsgeneratie verantwoording zou moeten afleggen aan de jongere generatie in het land. De leden van de RAF legden zich toe op zogenaamde stadsguerrilla.

Hoe kon de Rote Armee Fraktion zo populair worden? En strookte die populariteit wel met wat er in werkelijkheid gebeurde? In Geschiedenis Magazine nummer 4 van 2022 houdt Jacco Pekelder de pamfletten die de RAF schreef kritisch tegen het licht. 

Bestel

Andreas Baader en de eerste golf van terreur

Nadat een jonge linkse activist bij een demonstratie in Berlijn om het leven kwam door politiegeweld, besloot Andreas Baader zich op een gewelddadige manier in te zetten voor zijn idealen. Nadat hij bommen liet ontploffen bij Duitse bedrijven in Frankfurt, werd Baader opgepakt en in de gevangenis gegooid. Hij wist echter op 14 mei 1970 te ontsnappen bij een bibliotheekbezoek met hulp van journaliste Ulrike Meinhof. Zij werden de kopstukken van wat de Rote Armee Fraktion zou gaan heten. Ze beroofden banken, pleegden aanslagen op grote bedrijven en ontvoerden en vermoorden belangrijke functionarissen en bedrijfsleiders.

Reactie overheid: oorlog aan terroristen

In eerste instantie wisten politie en justitie niet hoe ze moesten omgaan met het radicalisme. Terrorisme was begin jaren ’70 nog een onbekend fenomeen in de West-Europese maatschappij.  De overheid besloot met harde hand op te treden tegen de organisatie en verklaarde openlijk de oorlog aan de terroristen. Door middel van militaire acties en het invoeren van vergaande noodwetten waarmee de controle op burgers werd verscherpt, probeerde de Duitse regering de situatie in de hand te houden. De overheid koos dus voor een harde aanpak die niet alleen was gericht op de terroristen, maar op iedereen die links-radicaal was. Radicalen werden uit allerlei beroepen geweerd en de politie- en veiligheidsdiensten kregen ruimere bevoegdheden. Het optreden van de overheid werd vergeleken met de opkomst van een politiestaat.

Tweede Generatie RAF & De Duitse Herfst

Toen Baader en Meinhof in het begin van de zomer van 1972 werden opgepakt door de Duitse politie, leek er na twee jaar een eind te zijn gekomen aan de organisatie en daarmee aan de vlagen van terreur. Dat bleek slechts valse hoop. De arrestaties waren juist het begin van een nieuwe militantere fase, de tweede generatie RAF kwam op. Zij stelden zichzelf als doel om de eerste generatie vrij te krijgen uit de gevangenis.

In de loop der jaren werden de acties steeds gewelddadiger. Van 1970 tot 1993 hield de RAF West-Duitsland in zijn greep door middel van moorden, ontvoeringen, bankovervallen en vliegtuigrampen. De piek in de terreur vormde de ‘Duitse Herfst’ in 1977. Op 30 juli 1977 werd Jürgen Ponto doodgeschoten. Hij was de directeur van de Dresdner Bank. Een paar maanden later, op 5 september, werd werkgeversvoorzitter Hanns-Martin Schleyer ontvoerd. Bij de ontvoering vielen vier doden. Met deze ontvoering wilde de organisatie de druk op de regering opvoeren. Bovendien wilde ze  de leiders van de eerste golf vrij krijgen. Het proces tegen de leiders werd gevoerd tussen 1975 en 1977. Ze eiste vrijlating van de gevangenen in ruil voor het leven van Schleyer. Geweld werd gezien als een noodzakelijk element in de strijd. De maatschappij moest volgens hen wakker worden geschud en de staat moest worden geprovoceerd.

Kaping Vliegtuig

De RAF werkte in de jaren ’70 samen met Palestijnse extremisten. Op 13 oktober kaapten deze Palestijnse extremisten een passagiersvliegtuig. Ook zij eisten vrijlating van de RAF leiders. Van de eisen kwam niks terecht, doordat de Duitse anti-terreureenheid op 17 oktober ingreep. Alle passagiers overleefden de actie. Drie van de vijf  gijzelnemers werden echter doodgeschoten. De volgende dag werden de leiders van de RAF die gevangen zaten dood in hun cel gevonden. Volgens de officiële politiebronnen was er sprake van zelfmoord, maar het is onduidelijk hoe ze aan de wapens kwamen waarmee ze zichzelf om het leven brachten.

Einde van de RAF

Ondanks de dood van de RAF leden bleef de organisatie nog tot 1998 bestaan. De groep was verantwoordelijk voor 34 moorden en talrijke bankovervallen en bomaanslagen. De opheffing van de RAF betekende het einde van de terreur in Duitsland.