Uitzicht over Sint-Pietersplein in Vaticaanstad

Geschiedenis van Vaticaanstad

Ondanks het feit dat Vaticaanstad volledig omringd wordt door Italië en zelf nog geen 500 inwoners telt, is de dwergstaat in diplomatiek opzicht volledig onafhankelijk. Deze unieke situatie is het resultaat van ruim 16 eeuwen Pauselijke aanwezigheid in Rome.

Nog voordat zij de titel Paus aannamen bezaten de bisschoppen van Rome al een groot deel van de grond in de omgeving van de stad. Na de val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw viel dit Patrimonium Petri tijdelijk in handen van de Ostrogoten en de Byzantijnen, maar vanaf de achtste eeuw waren de Pausen eeuwenlang de heersers van Rome.

Kerkelijke Staat

In 754 viel Rome en de omliggende gebieden in handen van de Frankische koning Pepijn de Korte, die besloot het land terug te geven aan de Paus. Dankzij de Pepijnse Schenking kon Paus Stefanus II in 756 de Kerkelijke Staat oprichten. Rond deze tijd werd er ook een vervalste oorkonde opgesteld, de Donatio Constantini. Hierin droeg de Romeinse keizer Constantijn de Grote de wereldlijke macht na zijn dood aan de Paus over. Met het document konden de Pausen hun positie als wereldlijk vorst voortaan legitimeren. Vanaf dat moment bleef Rome ruim tien eeuwen lang onafgebroken in handen van de Pauselijke Staat.

Napoleon en de Risorgimento

Hier kwam in 1789 echter verandering in toen Napoleon Bonaparte Rome liet bezetten en hij de Romeinse Republiek uitriep. Paus Pius VI verzette zich tegen de annexatie en werd door Napoleon gevangen gezet in Frankrijk, waar hij in 1799 stierf. Na de definitieve nederlaag van Napoleon werd de Kerkelijke Staat op het Congres van Wenen in 1815 hersteld.

In 1848 volgde echter een herhaling van zetten, waarbij ditmaal liberale revolutionairen Rome bezetten en wederom de Romeinse Republiek uitriepen. Een jaar later werd de Paus wederom hersteld als bestuurder van Rome, maar het was inmiddels wel duidelijk dat de Pauselijke Staat een groot obstakel vormde voor de Italiaanse eenheidsbeweging, de Risorgimento.

Vaticaanstad binnen Italië

In 1870 werd Rome voor een derde maal geannexeerd, dit keer door het koninkrijk Italië onder Victor Emanuel II. Hij besloot de onschendbaarheid en soevereiniteit van de Heilige Stoel officieel te erkennen, maar kende de Paus geen territorium meer toe. Paus Pius IX koos er vervolgens voor om de Italiaanse staat niet te erkennen en hij sloot zichzelf op in het Vaticaan.

Pas bijna vijftig jaar later, op 11 februari 1929, werd het conflict opgelost. De Italiaanse dictator Benito Mussolini sloot toen een overeenkomst met de Heilige Stoel, waarin hij Vaticaanstad als onafhankelijke staat met een eigen territorium erkende. In het Verdrag van Lateranen werd eveneens vastgelegd dat het Vaticaan er een eigen buitenlandse politiek op na mocht houden.

Huidige situatie

Sindsdien is er in de verhouding tussen Italië en het Vaticaanstad weinig meer veranderd. Binnen de muren van het Vaticaan zijn de ongeveer 450 officiële inwoners van het kleinste land ter wereld volledig onafhankelijk. Ze hebben hun eigen bestuur, nationaliteit, wetgeving, brandweer en zelfs een eigen nationaal voetbalelftal, dat tot op heden overigens slechts twee internationale wedstrijden heeft gespeeld. Daarnaast houdt het Vaticaan er dus ook een onafhankelijke buitenlandse politiek op na. Maar liefst 179 landen onderhouden diplomatieke banden, waarvan velen ook een speciale ambassade voor de Heilige Stoel hebben.

Ierland besloot echter enkele jaren terug haar ambassade in Vaticaanstad, die al dienst deed sinds 1946, te sluiten. Als officiële reden gaf de Ierse regering de noodzaak tot bezuinigen, maar mogelijk spelen ook de verslechterde relaties als gevolg van de schandalen rondom kindermisbruik in de katholieke kerk een rol in het besluit.