Sinn Féin - Het verhaal van een omstreden politieke partij

Bij de Noord-Ierse parlementsverkiezingen van 2022 won de links-nationalistische partij Sinn Féin de meeste stemmen van het land. In 2020 behaalde de partij ook een grote winst in de Ierse verkiezingen. De partij stond vroeger bekend als politieke tak van de terreurbeweging IRA (Irish Republican Army). Alhoewel deze banden nu officieel niet meer bestaan, heerst er nog altijd een taboe op samenwerken met deze partij. Wat is de geschiedenis van Sinn Féin?

De beginjaren

Sinn Féin (spreek uit als: Sjin Feen) werd opgericht in 1905 door Arthur Griffith. De naam van de partij is Iers voor ‘Wijzelf’. Ierland behoorde op dat moment nog volledig tot het Verenigd Koninkrijk, maar het verzet onder de Ierse bevolking groeide. Sinn Féin was een separatistische organisatie, die streefde naar volledige Ierse onafhankelijkheid.

In 1916 vond in de Ierse hoofdstad Dublin de zogeheten Paasopstand plaats, waarbij uiteindelijk 160 Britten en 64 Ieren stierven. Het Britse gezag reageerde direct met harde hand en de leiders van de opstand werden geëxecuteerd. Het Ierse verzet tegen de Britse overheersing werd vanaf dat moment steeds gewelddadiger. Sinn Féin werd als politieke partij een belangrijke schakel in dit gewapende verzet. De leden van de partij kwamen uit alle lagen van de bevolking en hadden daarom ook vaak totaal verschillende belangen. Hun gezamenlijke streven naar Ierse onafhankelijkheid overwon deze verschillen echter.

In 1919 won de partij ruim twee derde van de Ierse zetels in het Britse parlement. In plaats van deze in te nemen, besloot men echter een eigen Iers parlement op te richten, de Dáil Éireann. Dit Ierse parlement riep al vrij gauw de onafhankelijkheid uit. Een nieuwe escalatie van het conflict leek onvermijdelijk.

Ierse onafhankelijkheidsoorlog

Die escalatie kwam er in de vorm van de Ierse onafhankelijkheidsoorlog, die woedde van 1919 tot 1921. Tijdens deze oorlog ontstond er een belangrijke band tussen Sinn Féin en de Irish Republican Army (IRA). De IRA wilde zich in eerste instantie niet aan het gezag van het Ierse Parlement onderwerpen, maar zwoer later toch trouw aan dit instituut. Het Ierse Parlement kwam tijdens de oorlog volledig in handen van Sinn Féin. In 1922 tekenden de Ieren en Britten uiteindelijk een officieel vredesverdrag. Ierland werd zo goed als onafhankelijk, maar bleef nog wel onderdeel van het Britse Rijk. Het land kreeg hiermee een vergelijkbare status als bijvoorbeeld Australië en Canada nu nog steeds hebben. Daarnaast bleef Noord-Ierland bij het Verenigd Koninkrijk horen, wat alles te maken had met de protestante bevolking aldaar.

Het vredesverdrag zaaide flinke verdeeldheid onder de Ierse nationalisten. Velen wilden namelijk volledige onafhankelijkheid. Ook Noord-Ierland moest bij deze staat komen te horen. Het gesteggel rondom het verdrag leidde tot meerdere afscheidingen, zowel binnen Sinn Féin als binnen de IRA. Dat wat overbleef van Sinn Féin hield voet bij stuk en bleef zich verzetten tegen de status quo van het vredesverdrag. Hetzelfde gold voor de IRA. Minder radicale partijen kregen vanaf dat moment echter de overhand in Ierland. Alhoewel het geweld van de IRA voortduurde, werd de invloed van Sinn Féin in de decennia daarna steeds minder. Dit kwam ook doordat de partij uit protest decennialang weigerde om plaats te nemen in het Ierse Parlement.

The Troubles

Sinn Féin en de IRA bleven zodoende wel met elkaar verbonden. In de jaren ’60 ontstond er opnieuw een tweedeling binnen de IRA, naar aanleiding van de problemen in Noord-Ierland. De katholieken aldaar vochten immers tegen de in hun ogen toenemende discriminatie door de protestantse meerderheid van Noord-Ierland. Dit leidde tot de oprichting van de Provisional IRA, die vond dat de IRA en Sinn Féin hier te weinig aan deden. Binnen Sinn Féin werd de afscheiding van de Provisional IRA niet door iedereen gesteund, maar de band bleef bestaan. Wat volgde waren de decennia die in de Ierse geschiedenis bekend staan als ‘The Troubles’. Het geweld nam flink toe, met meerdere bomaanslagen, Bloody Sunday en de Hongerstaking van 1981 als meest trieste voorbeelden.

Sinn Féin groeide volgens velen in zowel Ierland als Noord-Ierland uit tot de politieke tak van de Provisional IRA. Uit onderzoek bleek dat veel van de leiders van de partij in die decennia in hun jeugd lid van de IRA waren. Vanaf de jaren ’80 zou echter ook Sinn Féin steeds meer oproepen tot het stoppen van de gewelddadigheden door de IRA. Belangrijke mannen in dit proces waren Gerry Adams en Martin McGuinness. Beide mannen hadden in de jaren ’70 meegestreden met de IRA en werden door velen beschuldigd van het beschermen van de terroristen als lid van Sinn Féin. Uiteindelijk was Sinn Féin wel een belangrijke kracht achter de Goede Vrijdagakkoorden uit 1998, waarmee de IRA zijn wapens neerlegde.

Politiek

Er kwam een einde aan het conflict en de Ierse nationalisten besloten nu enkel nog via de parlementaire weg voor de Ierse eenheid te strijden. De innige band met de IRA bleek in Ierland daarna een obstakel voor Sinn Féin om samen te kunnen werken met andere partijen. Nadat de partij bij de afgelopen verkiezingen van 2020 flink gescoord had werd het uiteindelijk toch buiten de regering gehouden. Het is nog afwachten wat er gebeurt in Noord-Ierland nu de partij voor het eerst sinds 1921 de grootste is. Sinn Féin streeft nog altijd naar Ierse hereniging en dus zullen de machthebbers in Londen, Dublin en Belfast hun hart vasthouden als deze partij inderdaad een belangrijke rol in de Noord-Ierse politiek krijgt. Overigens speelde volgens peiligen de kans op hereniging niet de belangrijkste reden dat Noord-Ierse kiezers op de partij stemden, maar eerder hun sociale programma voor bijvoorbeeld betere gezondheidszorg.