Juliana en de Greet-Hofmans affaire

Begin jaren ’50 liepen de gemoederen hoog op aan het koninklijk hof. Op 13 juni 1956 verscheen in het Duitse tijdschrift Der Spiegel een kritisch artikel over de positie van Greet-Hofmans aan het hof van koningin Juliana. Het was het begin van een affaire die het Nederlandse Koninklijk Huis op haar grondvesten deed schudden. De affaire greep koningin Juliana zo hevig aan dat ze zelfs dreigementen uitte tegen haar eigen personeel. Dit blijkt uit de tweede druk van de biografie van oud minister-president Piet de Jong.

Greet Hofmans werd in 1948 op initiatief van Prins Bernhard geïntroduceerd aan het koninklijke hof. De alternatieve genezeres was door hem ingeschakeld om de oogziekte van zijn dochter, prinses Christina, te behandelen. Bernhard kreeg echter al snel spijt van zijn beslissing.

Pacifisme

Gedurende haar aanwezigheid aan het koninklijke hof ontwikkelde Hofmans een sterke band met koningin Juliana. Dit baarde Bernhard zorgen, omdat zijn vrouw ook steeds meer onder de invloed raakte van het pacifistische gedachtegoed van de genezeres. Dit kon de prins absoluut niet gebruiken tijdens de periode van de Koude Oorlog, waarin hij juist pleitte voor een sterkere bewapening van Nederland en onvoorwaardelijks steun aan de Verenigde Staten. Maar ondanks dat hij Hofmans in 1950 liet verwijderen van paleis Soestdijk, bleef ze contact houden met Juliana, tot grote ergernis van de prins. Vooral de conferenties die Hofmans organiseerde op paleis Het Oude Loo, waarbij gesproken werd over een wereldwijde eenheidsreligie, baarden zorgen. De koningin begon het pacifistische gedachtengoed ook steeds meer uit te dragen. Dit leidde niet alleen tot toenemende politieke nervositeit aan het Binnenhof, maar ook tot hoogoplopende spanningen op paleis Soestdijk en naar verluidt stond de relatie tussen Juliana en Bernhard op knappen. Een koninklijke echtscheiding dreigde en als dat zou gebeuren, zou dat ook een totale constitutionele crisis kunnen betekenen.

Commissie Beel

Om uiteindelijk toch een einde te maken aan de banden tussen Hofmans en Juliana besloot Bernhard de pers op te zoeken. Op 13 juni 1956 verscheen een kritisch artikel over de relatie tussen de koningin en de genezeres in het Duitse tijdschrift Der Spiegel met Bernhard als anonieme bron, zo bleek later. Het stuk zorgde voor grote ophef in Nederland en het kabinet-Drees besloot zelfs een importverbod uit te vaardigen op het nummer. Ook werd er een commissie ingesteld onder leiding van Louis Beel, die de affaire moest onderzoeken. De onderzoeksresultaten van de commissie bleven uiteindelijk geheim, maar het contact tussen Juliana en Hofmans werd verbroken en de hofhouding werd gereorganiseerd.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Wilde speculaties

Doordat het rapport geheim bleef, werd er nog lang gespeculeerd over de precieze gang van zaken tijdens de affaire. Zo werd er bijvoorbeeld geopperd dat de hele rel rondom Hofmans slechts een maskering was van de huwelijksproblemen tussen Bernhard en Juliana. Pas met het vrijkomen van de archieven in 2008 was het voor historici mogelijk om daadwerkelijk meer inzicht te krijgen in het conflict. Zo kwam Cees Fasseur in zijn boek ‘Juliana & Bernhard, Verhaal van een huwelijk’ tot de conclusie dat Juliana tijdens de affaire inderdaad gedreigd had met een echtscheiding.

De Jong

Inmiddels hebben Jan-Willem Brouwer en Johan van Meriënboer ontdekt dat de koningin ook dreigementen uitte tegen haar personeel. Volgens de twee auteurs voelde Juliana zich in de steek gelaten door haar hofhouding en dreigde ze met ‘verdere maatregelen’ tegen degenen die zich kritisch over haar uit zouden laten. Brouwer en Van Meriënboer beschrijven de dreigementen van Juliana in de tweede druk van hun biografie over Piet de Jong, de toenmalige adjudant van de koningin en latere minister-president van Nederland.