Overzicht van grote pandemieën in de geschiedenis

Als er in korte tijd sprake is van een hoog aantal sterfgevallen door een ziekte en deze zich over verschillende continenten verspreid, is er sprake van een pandemie. In de geschiedenis is zo'n pandemie vaak voorgekomen. In dit artikel een overzicht van negen van de meest desastreuze pandemieën.

De pest van Justinianus

In de zesde eeuw na Christus werd het Oost-Romeinse rijk getroffen door een uitbraak van wat bekend kwam te staan als de pest van Justinianus. De pest verspreidde zich hoogstwaarschijnlijk vanuit Ethiopië en kwam via Egypte terecht in de Oost-Romeinse hoofdstad Constantinopel (het huidige Istanbul). In het Romeinse Rijk alleen al stierven er per dag vijfduizend mensen aan deze ziekte. De ziekte stak in de jaren erna regelmatig de kop op en eiste dan nieuwe slachtoffers. Tot 770 na Christus wordt er melding van deze uitbraak gemaakt.

De pest of de zwarte dood

De pest richtte tijdens de Middeleeuwen grote schade aan. De ziekte ontstond waarschijnlijk rond 1330 in China en verspreidde zich daarna via het Mongoolse rijk richting Europa. De bacteriën werden verspreid door vlooien en luizen. In tegenstelling tot eerdere aannames, werden deze vlooien en luizen vooral door mensen verspreid en niet door ratten. Ander onderzoek heeft aangetoond dat de zwarte dood door dezelfde bacterie werd verspreid als de pest van Justinianus.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Grootste pandemiën

Cholera

De bacteriële ziekte Cholera komt al voor sinds de oudheid. Hoewel individuele gevallen de hele geschiedenis door voorkomen, kende deze ziekte meerdere grote uitbraken die in korte tijd veel mensenlevens eisten. Bij elk van de vijf bekendste cholera pandemieën vielen er honderdduizenden doden. De bacterie komt vooral voor in warm en vervuild water.

De Spaanse Griep

Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werd de wereld getroffen door de Spaanse Griep. In korte tijd maakte het virus meer slachtoffers dan de Eerste Wereldoorlog. De Spaanse Griep werd waarschijnlijk overgedragen van dieren op mensen. De zich razendsnel verspreidende ziekte maakte veertig tot honderd miljoen slachtoffers over de hele wereld. In Nederland stierven 27.000 mensen

Hongkong griep

Een andere griep die in korte tijd veel slachtoffers maakte, was de Hongkong griep. Deze griep brak in 1968 uit in Hongkong en eiste in korte tijd ongeveer 1 miljoen slachtoffers. Het virus verspreidde zich in de herfst van dat jaar naar Europa en Australië en via terugkerende soldaten van de Vietnamoorlog naar de Verenigde Staten. De ziekte was niet erg besmettelijk maar maakte wel een groot aantal slachtoffers, wat vooral te wijten was aan het gebrek aan maatregelen dat werd genomen om het virus in te perken. Het virus kwam in de jaren erna terug, maar maakte nooit meer zoveel slachtoffers.

Ebola

Het Ebolavirus heeft officieel geen pandemieën veroorzaakt, omdat het zich niet over meerdere continenten heeft verspreid. Tóch was de angst bij de ontdekking van het virus groot dat het wereldwijd voor slachtoffers zou zorgen. Dit werd uiteindelijk geen werkelijkheid, maar binnen het continent Afrika zijn er veel mensen overleden aan Ebola. Vooral de eerste uitbraak in 1976 en de recente uitbraak in 2014 zorgden voor veel slachtoffers. Bij de laatste uitbraak werden Congo en een groot deel van West-Afrika getroffen.

Sars

In 2002 brak in China het SARS virus uit. Omdat het in eerste instantie werd verzwegen door de Chinese regering, werden er pas laat maatregelen genomen. Het virus kon zich zo gemakkelijk verspreiden naar 28 landen. In totaal stierven meer dan 900 mensen aan het virus, waarvan de meesten uit China afkomstig waren.

Mexicaanse Griep

Vanaf maart 2009 verspreidde zich vanuit Mexico de Mexicaanse griep. Deze griep werd ook wel varkensgriep genoemd, omdat gedacht werd dat varkens het op mensen overbrachten. Later bleek dit niet te kloppen. Vanuit Mexico verspreidde het virus zich eerst naar de Verenigde Staten en later over de rest van de wereld. In totaal waren er meer dan 260 duizend griepgevallen en 13,5 duizend doden. In Nederland werden ongeveer 15 duizend inwoners besmet en overleden 54 mensen ten gevolge van de griepuitbraak.

Het coronavirus

In 2019 werd de wereld geconfronteerd met de uitbraak van een soortgenoot van het SARS-virus: het coronavirus. Als gevolg van de uitbraak werd het dagelijks leven van miljoenen mensen beïnvloed en gingen landen massaal op slot. Doordat nationale economieën door globalisering elke seconde van elke dag met elkaar in contact staan, waren de gevolgen al snel over de hele wereld merkbaar. Niet alleen verspreidde de ziekte zich snel over de hele wereld, ook de economie werd geraakt. Van tekorten aan medische materialen tot toiletpapiertekorten als gevolg van hamsteren. De economische gevolgen waren enorm, volgens het IMF had de wereld te maken met de sterkste economische krimp sinds de Grote Depressie van de jaren ’30. Voor arme landen of landen waar andere humanitaire crises speelden was het nog moeilijker om de pandemie in toom te houden en de gevolgen ervan te ondergaan. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemde de gevolgen van de COVID-19 pandemie “ongeëvenaard”. In 2021 liep het aantal dodelijke slachtoffers op tot meer dan 4 miljoen.

Leestip:

grootste pandemiën uit de geschiedenis Per imperatief plakkaat – Overheid en pestbestrijding in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Auteur: A.H.M. Kerkhoff
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048105
Winkelprijs: €35,-